مقدمه
ويژگيهاي جسماني خردسالان
ويژگيهاي ذهني خردسالان
نيروي محركه خردسالان
انگيزه هاي خردسالان
اسكي بعنوان مرحله اي از رشد كودك
روش آموزش

  مقدمه

در همه كشورها اكثريت شاگردان كلاسهاي گروهي كودك و نوجوانان هستند. كلاسهاي گروهي اسكي در روزهاي تعطيل تقريباً در انحصار رده هاي سني 6 تا 16 سال است و از اين لحاظ است كه بحث چگونگي آموزش به اين دوره سني فوق العاده اهميت پيدا مي كند. ما در اين مقاله تنها به بحث راجع به رده سني خردسالان يعني 3 تا 10 سالگان مي پردازيم.
هرچند مقاله عمدتاً براي كلاسهاي گروهي نوشته شده ولي براي تدريس انفرادي نيز قابل استفاده است و از سوي ديگر از آنجا كه علاوه بر مربيان حرفه اي تعدادي از والدين نيز علاقمند به تدريس به فرزندانشان هستند براي ايشان نيز مي تواند جالب باشد و بسياي از نكات آن را مدنظر قرار دهند.
قبل از پرداختن به مقوله روش آموزش بهتر است. طبقه بندي متداول رده هاي سني را ارائه دهيم. محافل رسمي و مطرح ورزش اسكي مانند فدراسيون بين المللي اسكي (فيس) و فدراسيونهاي ملي طراز اول رده هاي سني زير را ملاك برنامه ريزي خود قرار مي دهند: خردسالان و كودكان كه به سه زير گروه 3-4 سال، 5-7 سال و 8-10 سال و نوجوانان دو 13 – 14 سال تقسيم مي شوند. از اين رده سني به بعد است كه اسكي باز مي تواند در مسابقات بين المللي شركت كند.
جوانان كه به دو زيرگروه به نام جوانان يك 15-16 سال و جوانان دو 17 – 19 سال تقسيم مي شوند.
بزرگسالان كه شامل اسكي بازان 20 سال به بالا است و دو زير گروه پيش كسوتان يك 3- 54 سال و پيش كسوتان دو 55 سال به بالا را در بر مي گيرد.
در رده سني خردسالان تكنيك اسكي اساساً همان تكنيكي است كه نوجوانان و جوانان و بزرگسالان به كار مي گيرند. با اين كه تفاوت كه خردسالان از روس اعمال فشار بر اسكي ها يا به عبارت ديگر از حركت هاي پايين / بالا براي سبك كردن اسكي ها يا به عبارت ديگر از حركت هاي پائين / بالا براي سبك كردن اسكيها تقريباً هيچوقت استفاده نمي كنند، به ندرت روي لبه ها اسكي مي كنند و پيچ هايشان عمدتاً پيچ هاي سرنده است. اين تفاوتها همه ناشي از ويژگي هاي جسماني و رواني خردسالان مي باشد كه در زير توضيح مي دهيم. 

  ويژگيهاي جسماني خردسالان

جثه خردسالان كوچك، وزنشان سبك و مفاصلشان بسيار نرم است. جثه كوچك كودك باعث مي شود كه برداشت او از جهان خارج و به ويژه از فضاي بيروني كاملاً متفاوت از برداشت يك فرد بالغ باشد. حتماً شما هم تجربه كرده ايد وقتي دوباره پس از سالها دوري به فضاي دوران كودكي برمي گرديد با كمال تعجب در مي يابيد كه آن فضا چقدر كوچك است. در حالي كه در خاطره زمان كودكي خود آن فضا را بسيار پر ابهت و بزرگ مي پنداشتيد. بنابراين در انتخاب پيست براي تمرين و بازي كودكان بايد دقت كرد. فضايي را انتخاب كنيد كه شاگرد خيلي زود با آن اخت شود و در آن احساس امنيت كند.
از ديگر خصوصيات جسماني خردسالان اين است كه استقامت بدني بسيارمحدودي دارند و خيلي زود خسته مي شوند. ولي در عوض سرعت رفع خستگيشان بسياربالا است. خصوصيتي كه در بزرگسالان درست برعكس عمل مي كند. زيرا با افزايش سن (از حدود سي و پنج سالگي به بعد) زمان لازم براي رفع خستگي طولاني تر مي شود. بنابراين جلسات تمرين و بازي را طوري برنامه ريزي كنيد كه كوتاه باشد و فرصت كافي براي رفع خستگي خردسالان در نظر گرفته شود. 

  ويژگيهاي ذهني خردسالان

يك كودك نمي تواند براي مدت زيادي حواس خود را روي يك مطلب يا كار متمركز كند، مگر آن كه اين كار صورت يك بازي به خود بگيرد. بنابراين بايد از توضيحات مفصل و بيانات طولاني و تئوريك اجتناب كرد. فرهنگ لغات خردسال محدود است. بنابراين بهتر است حتي المقدور از بكارگيري لغات پيچيده و مشكل پرهيز كرد و بيشتر از واژه هايي استفاده كرد كه كودك با آن ها آشناست. 

  نيروي محركه خردسالان

يكي از نيازهاي اصلي كودكان تحرك است. بنابراين بايد از توقف هاي طولاني روي پيست خودداري كرد و حتي المقدور از ورود به صف هاي طولاني بالابر اجتناب ورزيد. از ديگر خصوصيات كودك آن است كه فقط كليات يك حركت را مي بيند و درك مي كند بهمين خاطر يك حركت كلي را براحتي تقليد مي كند. پس بهتر است از وارد شدن به جزييات و ظرايف تكنيكي خودداري شود.
از طرف ديگر كودك مي تواند خود را با عناصر بيروني تطبيق دهد و عكس العمل مناسب را در برابر آنها از خود نشان دهد. از اين خصوصيت مي توان استفاده كرد و با گذاشتن موانع و يا تعيين مسيرهايي روي پيست تكنيك مورد نظر را آموزش داد. مثلاً يك پيست پرقوز ولي كوتاه درست كنيد كه با عبور از آنها حركت درست و طبيعي زانوها را كودك فرا گيرد. يا با كاشتن چند دروازه مي توانيد مسير او را تعيين كنيد تا با عبور از اين مسير برخي از تكنيك هاي مورد نظر را ياد بگيرد.
كودك به دنبال كسب نتايج فوري است. اگر در هر جلسه حركت جديدي ياد بگيرد، يا با سرعت بيشتري حركت هايي را كه فراگرفته است انجام دهد، حتماً جلسه بعدي را با شوق بيشتري شروع خواهد كرد. بنابراين مراقب باشيد كه روي يك حركت يا يك تكنيك بيش از حد مطلوب زمان نگذاريد. اگر شاگرد اصول صحيح اجراي حركت را ياد گرفته باشد در آن صورت مي توانيد به آموزش حركت بعدي بپردازيد. بعداً فرصت خواهيد داشت كه براي بهتر كردن اجراي حركـت، دوباره به اين حركت برگرديد.
كودك معمولاً مربي خود را تحسين مي كند و او را الگوي خود به شمار مي آورد.
بنابراين سعي كنيد از هر نظر چه از نظر طرز بيان، طرز رفتار، شكل ظاهر و لباس و وسايل اسكي الگوي مناسبي ارائه دهيد.
سي كنيد مثبت باشيد و هميشه قسمت پر ليوان را ببينيد. در تشويق امساك نكنيد ولي از تشويق هاي نابجا خودداري كنيد.
كودك هميشه مقداري آزادي عمل مي خواهد و به اسكي نه به عنوان يك ورزش و رياضيت بلكه به مثابه يك بازي نگاه مي كند. بنابر اين در طول يك روز حتماً مدتي را براي اسكي آزاد يا بازي تحت نظارت اختصاص دهيد.

اسكي بعنوان مرحله اي از رشد كودك
براي نيل به نتيجه مطلوب بايد روش مناسب آموزش را به كار بست. هر رده سني روش آموزشي خاص خود را طلب مي كند كه كليات آن را در زير توضيح مي دهيم. 

  كودك 3 تا 4 سال

در اين سن كودك علاقه اي به كار گروهي ندارد. تنها رابطه دو نفره برايش مهم است. حضور يك فرد بزرگسال در كلاس براي آن كه نيازهاي جسمي و عاطفي كودك را پاسخگو باشد ضروري است.
روش آموز ترجيحا روش انطباق است. يعني بايد آنچنان پيست و مسيري ساخت كه كودك بتواند خود را به طور طبيعي با آن تطبيق دهد.
كودك در اين سن معمولاً از معلم خود تقليد نمي كند بلكه بيشتر نگاهش به هم كلاسيهاي هم قد خودش است و اگر بخواهد تقليد كند آنها را الگو قرار ميدهد.
كودك در مقابل سرما عكس العمل ضعيفي نشان مي دهد. بنابراين توجه داشته باشيد كه در شرايط هواي خيلي سرد هم امكان دارد از سرما شكايتي نكند و اين موردي است كه مي تواند گاهي از اوقات بسيار خطرناك باشد و موجب سرمازدگي كودك شود. بنابراين حتماً به مناسب بودن پوشاك شاگردتان در رابطه با وضعيت جوي توجه كنيد. 

كودك 5 تا 7 سال

در اين دوره احساس كار گروهي به تدريج با سعي در يافتن رفيق شكل مي گيرد.
كودك علاقمند به كشف فضاهاي جديد مي شود.
كودك سرشار از تحرك و هيجان است.
كودك براي يادگيري بيشتر از روش تقليد استفاده مي كند. ولي در اين مرحله سني روش پايه و اساس براي آموزش همچنان روش انطباق با شرايط مي باشد. 

كودك 8 تا 10 سال

كودكان 11 ساله را نيز مي توان در اين گروه سني قرارداد. احساس كار گروهي در اين دوره سني كاملاً شكل مي گيرد.
عدم تبعيض و پذيرش اصول رفتارو كردارمناسب در نزد كودك اهميت مي يابد. آموزش اين كودكان نسبتاً آسان است. اين دوره سني همان دوره يادگيري است كه به آن «سن طلايي» يادگيري نيروهاي محركه مي گويند.
در اين مرحله توضيحات تكنيكي مفيد است ولي بايد حتماً همراه با تشبيه حركات به چيزهايي باشد كه شاگرد با آنها آشناست. 

روش آموزش

ويژگي هاي اين روش به قرار زير است:

محيط تمرين پر نشاط
فراموش نكنيم كه در اين سنين اسكي يك بازي است. يك جلسه موفق يعني جلسه اي كه علاقه به ورزش اسكي را حفظ و يا شديدتر كرده باشد.

تكنيك با تكيه بر سرخوردن
تعادل بهتر، شوس راست، پرش و سرخوردن سريع تر از اهداف اصلي آموزش خردسالان است. از اسكي روي شيب و برق يخ زده و تمريناتي كه شاگرد را وادار به ترمز كردن مي كند بايد اجتناب كرد.

در بازي ها نيز هدف سرخوردن بايد به عنوان هدف اصلي مورد توجه قرار گيرد. زيبايي استيل شاگرد يك هدف نيست. سعي در بهبود استيل بايد در خدمت تنوع بخشيدن به عناصر تكنيكي باشد.

شرايط و ابزار بسيار متنوع

-قراردادن شاگرد در شرايط مناسبي كه انجام حركت را ممكن سازد. مثل : شيب مناسب، برف مناسب، سكوي پرش

-استفاده از ابزار كمك آموزشي، مثل : چوب دروازه و تونل

-نمايش مكرر حركت ها و استفاده حداقل از كلام

-نشان دادن حركت و مسير با حركت كردن در جلوي صف شاگردان

-گنجاندن بازي هاي متعدد و متنوع در برنامه آموزشي

-ايجاد حس مسؤوليت نسبت به خود و ديگران

-توجه به حضور افراد ديگر در روي پيست و رعايت حقوق آنان

-درك لزوم رعايت مسايل ايمني

-كنترل ميل هاي شديد منفي، مثل تمايل به پرش از روي پرتگاه ها يا سرعت گرفتن بيش از حد در پيست هاي شلوغ

-رعايت نوبت در صف هاي بالابر

-توقف در محل هاي ايمن پيست جهت حفظ ايمني خود و ديگران

انعطاف پذيري مراحل آموزشي

مراحل آموزشي و انتخاب پيست به سن شاگردان بستگي دارد. براي شاگردان خيلي كوچك يك باغ كودك كه در مسيرهاي مناسب با انواع و اقسام وسايل بي خطر ساخته شده است يك پيست ايده آل به شمار مي رود. چنين باغي در عين حال كه ايمني لازم را تأمين مي كند، كودك را خيلي راحت و سريع با محيط اطرافش اخت مي نمايد. امكان آموزش سريع را فراهم مي كند. سازماندهي گروه ها را براي جابجايي هاي گردشي و تمرين در مسيرهاي مختلف ميسر مي سازد.
مربي بايد رابطه مناسبي بين پيست و مرحله آموزشي ايجاد كند به نحوي كه شاگرد با پايين آمدن از پيست خود به خود تكنيك لازم را فرا بگيرد. 

 مراحل آموزشي تقريباً مشابه مراحل آموزشي عمومي است با اين تفاوت كه خيلي ساده تر و منطبق تر بر وضعيت جسماني خردسالان برنامه ريزي مي شود. اين مراحل به قرار زير مي باشند:

-كسب حالت پايه صحيح
-تغيير جهت دادن
-زدن پيچ هاي سرنده
-راحت اسكي كردن
درتمامي اين مراحل شاگرد بايد در نزديكي خط شيب شوس كند و پيچهاي باز بزند به همين خاطر بايد شيب هايي را انتخاب كرد كه كودك ضمن اسكي كردن كنترل خود را از دست ندهد.
در مراحل آموزش هدف اصلي سرخوردن است. در مراحل بعدي، يادگيري پيچ هاي سرنده با حركت بالا / پايين مطرح مي شود ولي هدف اصلي كه سرخوردن است همچنان به قوت خود باقي است. كسب تكنيك صحيح از طريق بكارگيري متناوب اين دو شق حاصل مي شود. با رعايت نكته هاي آموزشي فوق است كه كودكان تكنيك صحيح اسكي را فرا مي گيرند و با پتانسيل قوي رواني و تكنيكي مي توانند وارد ورزش قهرماني شوند.