مکمل برای افزایش قد-قرص افزایش قد نچرال ولت اورجینال آمریکا

از غده هیپوفیز ترشح می شود و با اثر روی قسمت غضروفی استخوانها با عث استخوان سازی و تبدیل غضروف به استخوان می گردد استخوانهای دراز بدن که قبلا غضروف بوده اند از سه نقطه در داخل استخوان مرسوم به کانونهای استخوان سازی تبدیل به استخوان می شود . اما میان دو انتهای استخوان و بخش میانی آن ، دو قسمت به شکل غضروف باقی می ماند که به آن غضروف اتصال می گویند.

غضروف های استخوان پیوسته استخوان سازی می کنند و بر طول استخوان ها می افزایند که حاصل آن افزایش قد است . در تبدیل غضروف به استخوان هورمون رشد دخالت دارد و گاهی لازم است در افراد کوتاه قد مقداری از آن به شخص تزریق شود تا روند استخوان سازی و افزایش قد تسریع شود ( قبل از اینکه غضروف های اتصال دست از استخوان سازی بردارند ) . البته اینکار باید توسط زشک متخصص انجام شود

دانشمندان به تجربه دریافتند که اگر غده هیپوفیز حیوانات آزمایشگاهی را در دوران رشد دستکاری می کنند رشدش متوقف خواهد شد و اگر دوباره هورمون رشد به این جانور تزریق کنند دوباره رشد خواهد کرد و در صورت تزریق بیش از میزان از حالت عادی بزرگتر هم خواهد شد این بود که اثر عصاره هیپوفیز یا همان رشد در بلند قد شدن انسان هم اثبات گردید
اصولا پزشکان این دارو را برای افرادی که زیر سنین رشد دارای قد کوتاه می باشند تجویز می کنند . بدین صورت که از مچ دست فرد عکسبرداری نموده ( رادیولوژی ) سپس در صورت بسته نبودن صفحه رشد تجویز صورت می گیرد

فارس: دو فاکتور ژنتیک و محیط تعیین کننده حد قد می باشند. از بین این دو فاکتور، ژنتیک نقش مهم تری را ایفا می کند. خوراک غذایی شایسته، تمرینات ورزشی و تندرستی عمومی فرد با حد رشد قد ارتباط مستقیم دارند.

دو فاکتور ژنتیک و محیط تعیین کننده حد قد می باشند. از بین این دو فاکتور، ژنتیک نقش مهم تری را ایفا می کند. خوراک غذایی شایسته، تمرینات ورزشی و تندرستی عمومی فرد با حد رشد قد ارتباط مستقیم دارند.

رشد قد فرایندی طبیعی و عموما به ارث رسیده است که می توان از طرق گوناگون به پیشرفت این روند کمک کرد اما این را هم باید به یاد داشت که افزایش قد فرایندی یک شبه نیست. فرد باید این روش های طبیعی را روزانه و بطور پی در پی به کار گیرد تا در درازمدت به حاصل مورد نظر برسد.

رشد قد از زمان روز میلاد تا به آخر رسیدن دوران بلوغ ادامه دارد. در طول این مدت از طریق رژیم های غذایی شایسته و تمرینات ویژه ورزشی می توان حد رشد را افزایش داد. در پسرها بالاترین حد افزایش قد از سیزده تا بیست سالگی و در دختران از یازده تا ۱۸ سالگی است.

از آنجا که حد ترشح هورمون تستوسترون در پسرها افزونتر است، رشد استخوان ها در آنها زیادتر بوده و در حاصل آنان در مقایسه با دختران قد بلندتر می شوند.


تمرینات ورزشی
تمرینات ورزشی خاص افزایش قد باید صبح زود انجام شود. این تمرینات شامل حرکات کششی، آویخته شدن از بارفیکس، شنا و … است.

حرکات کششی
یکی از موثرترین تمرینات برای افزایش قد حرکات کششی است که هرکس بدون نیاز به لوازم ورزشی می تواند آنها را انجام دهد. به کمک این حرکات ماهیچه ها استحکام می شوند، غضروف ستون فقرات صخیم تر شده و در نهایت سبب افزایش قد می شود.

بارفیکس
فرد بایست روزانه چند مرتبه و هر بار ده تا بیست ثانیه از بارفیکس آویخته شود. جاذبه زمین سبب به هم متراکم شدن ستون فقرات می شود و بافت های اطراف آن را نازک تر می کند و در حاصل قد کوتاه تر می شود.

آویزان شدن از بارفیکس برعکس جاذبه زمین عمل می کند و موجب افزایش قد می شود.

شنا
شنا از میان انواع شنا، شنای قورباغه زیادتر از بقیه به کشش ستون فقرات کمک می کند. از طرفی نیز شناور بودن در آب اثر جاذبه زمین را خنثی می‌کند و از این رو در افزایش قد تاثیرگذار است.

تغذیه
در کنار ورزش، خوراک غذایی شایسته نیز در رشد قد تاثیرگذار است. یک رژیم غذایی شایسته باید هر شش گروه غذایی (میوه جات، سبزیجات، پروتئین ها، حبوبات، چربی ها و غلات) را شامل شود. تحقیقات نشان داده ویتامین آ، پروتئین و روی بالاترین تاثیر را در افزایش قد دارند.

ویتامین ها
ویتامین آ علاوه بر اینکه برای رشد بدن ضروری است، برای بینایی و دستگاه ایمنی و پوست نیز سودمند است.

کمبود این ویتامین جلوی رشد استخوان ها را می گیرد. با این حال باید توجه داشت مصرف بیش از میزان این ویتامین عوارض جانبی به دنبال دارد.

موادغذایی نظیر هویج، پرتقال، لیموترش، جگر، ماهی قزل آلا، گوجه فرنگی و … سرشار از ویتامین آ است.

ویتامین دی نیز به رشد افراد کمک بیشماری می کند، از این رو مصرف این ویتامین برای کودکان ضروری است.

کمبود ویتامین دی در کودکان حد رشد را پایین می آورد. ریزمغذی روی به رشد، سلول سازی و بازسازی بافت های بدن کمک می کند.

کمبود روی مشکلاتی نظیر دردسرهای گوارشی را به دنبال دارد. این ماده در شیر، تخم مرغ، سبزیجات، غلات و غذاهای دریایی موجود است. مصرف روزانه ۱۵ میلی گرم از این ماده برای نوجوانان در حال رشد توصیه می شود.

پروتئین ها
پروتئین ها به رشد بدن و بازسازی بافت های بدن کمک می کند. مصرف روزانه ۴۵ تا ۵۵ گرم پروتئین در سن رشد توصیه می شود.

جواب این سؤال مثبت است. به عنوان مثال در برخی کشورها مثل ژاپن که مردم آن از نظر ژنتیکی جثه های ظریف و قدهای کوتاهی داشته اند، متخصصان با رژیم غذایی توانسته اند رشد قدی را چند سانتی متر افزایش دهند. به عبارت ساده تر، ما با استفاده از یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، حتی در کودکانی که پدر و مادر از نظر ژنیتیکی قد متوسط یا کوتاهی دارند، می توانیم رشد قدی بیشتری داشته باشیم. نکته یی که باید به آن توجه کنیم، این است که نقش تغذیه در رشد قدی به قبل از دوران بلوغ باز می گردد.

به محض آن که نوجوان بالغ شد، دیگر با تغذیه نمی توان به رشد قدی او کمک کرد. به همین علت توصیه می شود قبل از رسیدن کودک به دوران بلوغ، مصرف مواد غذایی کلسیم دار که در شیر، ماست از نوع کم چربی و به طور کلی در لبنیات موجود است، خانواه کلم شامل گل کلم، برگ کلم و...، دانه ی کنجد به علت امگا3 بالا و کلسیم فراوان، مواد غذایی حاوی ویتامین A یا حاوی پیشتاز ویتامین A، بتاکاروتن که در هویج، انبه و خرما موجود است و منابع غنی ویتامین c مثل مرکبات را افزایش دهیم و در نهایت مرتباً کنترل کنیم که کودک مان دچار فقر آهن نباشد، زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم می کند.

معمولاً کودکانی که دچار کم خونی اند، هم وزن گیری خوبی ندارند و هم قدشان کوتاه می ماند. غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر می گذارد، بک خواب آرام شبانه است. خیلی از بچه ها ممکن است بعد ازظهر دو ساعتی بخوابند، اما شب ها دیر به خواب بروند و صبح زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و در درجه دوم به اندازه کافی فعالیت کنند. در ضمن توصیه می شود حتی الامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب نبات، تافی و... مصرف نکند، چون قندهای ساده در هورمون رشد اختلال ایجاد می کنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال می شود.

بهتر است پاشنه كفش خانم‌ها دو تا سه سانتی‌متر باشد یعنی اختلاف ارتفاع بین جلو و عقب از پاشنه تا ابتدای انگشتان پا رعایت شود. كفش‌های لژدار كه در قسمت جلویی نیز دارای ارتفاع می باشند بهتر از كفش‌های پاشنه بلند معمولی می باشند. پاشنه‌های بلند باعث دردناك شدن استخوان‌های كف پا، انگشتان و گاها التهاب كف پا می‌شوند.

استفاده طولانی مدت از كفش‌های پاشنه بلند گرفتگی و جمع شدن عضلات پشت ساق پا را به همراه خواهد داشت. احساس درد و ناراحتی، آسیب و پیچ‌خوردگی مكرر مچ پا و همچنین آرتروز همگی از پیامدهای پوشیدن كفش‌های پاشنه‌دار می باشند. این كفش در درازمدت به مفاصل پا آسیب می‌رساند و درنتیجه ابتلا به آرتروز از عوارض اصلی آن است. توصیه می‌كنیم تا از كفش‌های پاشنه بلند برای كوتاه مدت استفاده كنید و از پوشیدن آن در محل كار، خرید یا پیاده‌روی پرهیز كنید. به‌جای آن می‌توانید كفش‌های اسپرت و راحت را به پا كنید كه از آسیب به كمر، افزایش قوس كمر، برهم خوردن تعادل و ابتلا به دیسك كمر جلوگیری كنید.

زانوهای پرانتزی به تنهایی مشكل ایجاد نمی‌كنند بلكه عوارض ناشی از آن اختلالاتی در افراد به وجود می‌آورد، اسكلت بدن از حالت طبیعی خارج می‌شود و فرد وقتی می‌ایستد یا راه می‌رود وزن او به طور طبیعی روی سطوح زانو قرار نمی‌گیرد بنابراین قسمت‌هایی از مفاصل زودتر آسیب می‌بیند و سبب بروز درد و ناراحتی و ابتلا به آرتروز می‌شود. معمولا كفی‌های مخصوصی برای ایجاد سطح شیب‌‌دار كفش‌ها تعبیه می‌شود كه در این حالت توزیع نیرو به صورت متعادل انجام می‌شود و درطول انجام فعالیت‌های روزانه آسیب كمتری به مفصل وارد می‌‌شود.



علاوه براین با انجام ورزش‌های مكرر و مخصوصی كه برای افرادی كه پاهای پرانتزی دارند توصیه می‌شود، عضلات اطراف مفصل زانو تقویت شده و این عضلات به‌طور هماهنگ قوی می‌‌شوند.

درست است كه كفش‌های لژدار را به‌جای كفش‌های پاشنه بلند توصیه كردیم اما یادتان باشد كه لژ كفش نیز نباید آنقدر ارتفاع داشته باشد كه به كف پا آسیب وارد كند. ارتفاع دو تا سه سانتی‌متری با كفش لژدار كمی بلندتر می‌شود. در وسط كفش حتما باید حالت انحنایی تعبیه شده باشد تا نوك پنجه كمی درحالت شیب‌دار قرار گیرد و راه رفتن آسان‌تر شود در این صورت فشار كمتری به پا وارد می‌شود و غیر از این حالت كفش راحت نخواهد بود و آسیب جدی به كف و نوك انگشت وارد می‌كند. كفش ویژه یعنی كفش استاندارد و طبیعی كه اغلب پاشنه پهن دارد.

بهتر است پاشنه و سینه كفش شیار داشته باشد كه معمولا كفش‌های استاندارد مردانه این ویژگی را دارند. كفش‌هایی كه سینه آن‌ها نازك است شایسته نیستند چون نمی‌توانند از فشارهایی مثل ناصافی زمین و سنگ‌ریزه جلوگیری كنند. كفش‌هایی كه از جنس پیویا اسفنج متراکم می باشند به علت سبكی، مقاومت نسبی و انعطاف‌پذیری، انتخاب مناسبی می باشند.

بهتر است پنجه كفش پهن باشد طوری كه فرد بتواند به‌راحتی انگشتانش را در آن باز و بسته یا خم و راست كند. كفش بنددار بهتر از كفش بدون بند است و پیشنهاد می‌كنم برای پیاده‌روی از كفش‌های بنددار استفاده كنید. كفش‌های حرفه‌ای ورزشی مشخصه‌هایی دارند برای مثال در كف كفش‌های رانینگ حالت فنری تعبیه شده كه ویژه دویدن است. برای انجام فعالیت‌های روزانه كفش‌های والینگ یا پیاده‌روی بهترین گزینه هستند.

آیا دارویی وجود دارد که بتواند به من بعد از بلوغ کمک کند تا قدم را بلندتر کنم
تبلیغات زیادی در مورد انواع داروهایی که میتوانند قد را بلندتر کنند وجود دارد ولی هیچ کدام از آنها پایه و اساس اثبات شده علمی ندارند.

آیا با ورزش و نرمش میتوانم قد خود را افزایش دهم
بله میتوانید. هم قبل از پایان بلوغ و هم بعد از آن. تاثیر ورزش در داشتن قدی بلند تر در زمان کودکی و بلوغ اثبات شده است. در این دوران هر چه بیشتر ورزش کنید بجز اینکه بدن سالم تری خواهید داشت قد شما هم بلند تر خواهد شد. ممکن است از خود بپرسید بعد از پایان یافتن دوران رشد چگونه ورزش میتواند بر قد موثر باشد. آیا میدانید 5-2 سانتیمتر و گاهی حتی بیش از این در ستون مهره شما پنهان شده است. بسیاری از افراد به علت ضعیف بودن عضلات ستون مهره و شکم، موقع ایستادن صاف نمی ایستند و قوز میکنند. همین قوز کردن موجب کم شدن قد میشود. با ورزش کردن و تقویت عضلات ستون مهره و شکم تنه شما در حالت ایستادن صاف تر و مستقیم تر شده و به طول قد شما اضافه میشود.

آیا میتوانم با عمل جراحی طول قد خود را افزایش دهم
اعمال جراحی وجود دارد که در آنها طول قدر اافزایش میدهند. در این اعمال جراحی ابتدا استخوان ساق یا ران یا هردو شکسته شده و در داربست بخصوصی بنام ایلیزاروف قرار میگیرد. با استفاده از این داربست، پزشک روزی یک میلیمتر استخوان را در محل شکستگی از هم باز میکند. بین استخوان ها در محل شکستگی بتدریج استخوان جدید ساخته میشود. پس از اینکه استخوان در محل شکسته شده حدود چند سانتیمتر باز شد عملیات متوقف میشود. داربست مدتی در بیرون اندام میماند تا استخوان تازه تشکیل شده سفت و محکم شود و سپس داربست خارج میشود. با این روش میتوان در ساق 4-2 سانتیمتر و در ران هم به همین اندازه به طول استخوان اضافه کرد. این روش عمل جراحی البته با عوارضی همراه است

* در حین بلند شدن استخوان بافت های اطراف آن مثل عصب، تاندون و عضله تحت کشش قرار میگیرند. این کشش ممکن است موجب اختلال عملکرد اندام و یا حتی تغییر شکل مفصل شود

* روند درمان 12-6 ماه طول میکشد

* درمان پرهزینه و دردناک است

قد متوسط و معمولی چه اندازه است
قد مردان بطور متوسط از زنان بلندتر است ولی قد انسان ها چه زن و چه زن تابع نژاد است. یک مرد هلندی با قد معمولی ممکن است در ژاپن بلند قد محسوب شود. برای مشخص شدن اینکه آیا قد ما در محدوده طبیعی یا خیر جداولی وجود دارد که با استفاده از آنها وضعیت فرد مشخص میشود.

آیا این درست است که نسل های امروزی از قدیمی ها بلند قد ترند
به نظر میرسد ارتباط مستقیمی بین رشد اقتصادی یک کشور و متوسط قد مردمان آن کشور وجود دارد. بطور مثال آسیایی تبار ها کوتاه هستند ولی در دهه های اخیر ابتدا ژاپنی ها و امروزه چینی ها بتدریج قدشان در حال بلندتر شدن است. به نظر میرسد این افزایش قد مربوط به تغذیه بهتر و وضعیت بهداشتی مناسب تر است.

آیا میتوان خود را بلند تر نشان داد
بله. با استفاده از لباس مناسب و با رنگ مناسب میتوان ظاهر خود را بلندتر نشان داد.

آیا قد انسان در فضا بلندتر میشود یا در طول روز تغییر میکند
بله. در فضا به علت نبودن جاذبه مهره ای ستون فقرات کمی از هم بیشتر فاصله میگیرند و این موجب میشود قد فضانوردان در مدار زمین چند سانتیمتر بیشتر شود. صبح ها که تازه از خواب برمیخیزیم دیسک بین مهره ای ارتفاع بیشتری دارد پس مهره ها از یکدیگر فاصله بیشتری داشته و قد بلندتر است. در عصر دیسک بین مهره ای فشرده و کوتاه تر شده و قد انسان هم کوتاه تر میشود.

در نهایت برای من که قد کوتاهی دارم چه توصیه ای میکنید
ابتدا باید با مراجعه به جداول مربوطه ببینید قد شما در محدوده طبیعی است یا خیر. اگر قد شما کمتر از حد طبیعی است باید به پزشک مراجعه کنید تا معاینه شده و آزمایشات لازم برای شما انجام شود. ممکن است کوتاهی قد شما به علت بیماری خاصی باشد که با درمان آن بیماری، قد شما هم افزایش یابد. اگر قد شما در محدوده طبیعی است تغذیه مناسب داشته باشید. مصرف لبنیات و میوه و پرهیز از نوشابه های گاز دار و غذاهای آماده مهم اند. ورزش کنید. به اندازه کافی بخوابید.

منبع : ایران ارتوپد

طولی استخوان ‌ها و بلندتر شدن قد می ‌شود. ترشح هورمون رشد از غده هیپوفیز یک جریان دائمی و همیشگی نیست، بلکه این هورمون به صورت دوره ای یا پریودیک ترشح می ‌شود و حد آن در خون، در طول شبانه ‌روز تفاوت دارد و تحت تاثیر عواملی ترشح آن افزایش می ‌یابد خوابیدن، ورزش کردن ، گرسنگی، سرما ، اعمال جراحی ، شوک ‌های عصبی و خوردن غذاهای پروتئینی سبب می ‌شود که هورمون رشد زیادتر ترشح شود. در واقع هورمون رشد یک خاصیت فیزیولوژیک مهم دارد که از کاهش غلظت گلوکز (قند) خون پیشگیری می‌ کند تا آن را برای نیاز سلول‌ های مغزی حفظ کند. بنابراین کاهش غلظت گلوکز به هنگام گرسنگی و ورزش باعث افزایش ترشح هورمون رشد در خون می ‌شود. در حین خواب عمیق نیز بالاترین مقادیر هورمون رشد ترشح می ‌شود. در دوران کودکی، ترشح کافی هورمون رشد اهمیت بیشماری دارد، زیرا مقادیر متناسب آن موجب رشد طبیعی کودک می ‌شود و کاهش آن به کوتاهی قد و کاهش رشد کودک منجر می ‌شود.از طرف دیگر افزایش ترشح هورمون رشد نیز در سنین کودکی، سبب رشد و بلند قدی غیر طبیعی و غول‌ پیکری وی می ‌شود و عارضه‌ای به نام "ژیگانتیسم" را به وجود می ‌آورد. حتی بعد از سنین رشد که صفحات رشد استخوان ‌ها بسته می‌ شوند، با افزایش ترشح هورمون رشد، اگرچه طول استخوان‌ ها افزایش نمی ‌یابد، اما قطر استخوان‌ها زیاد شده و درشت هیکلی در ناحیه فک، پیشانی، دست و پاها عارضه ‌ای را به وجود می‌ آورد که "آکرومگالی" نامیده می ‌شود.چگونه ترشح هورمون رشد را افزایش دهیم؟برخی از عوامل در افزایش ترشح هورمون رشد موثر‌ند و در سنین رشد می‌ توانند سبب بلندی قد کودک و نوجوانان شوند که در زیر به آن ها اشاره می ‌کنیم:خواب کافی و منظماولین قدم برای تحریک ترشح هورمون رشد، خواب کافی و البته منظم است. بالاترین حد ترشح هورمون رشد پس از به خواب رفتن و در دو ساعت اول خواب است و به استخوان‌ها می ‌رسد، بنابراین بهتر است کودکان و نوجوانان شب‌ ها تا دیر وقت بیدار نمانند و اگر می‌ توانند هنگام بعد از ظهر، خوابی هر چند کوتاه مدت داشته باشند.تغذیه صحیحمصرف غذاهایی که پروتئین کم و قند بالا دارند، منجر به کوتاهی قد و تاخیر در رشد می‌ شوند. بنابراین مصرف پروتئین به خصوص پروتئین‌ هایی که کیفیت بالایی دارند، برای رشد و افزایش قد لازم است.زیاده‌ روی در مصرف قند‌ها و شیرینی ‌جات، باعث افزایش حد گلوکز (قند) خون به صورت ناگهانی می‌ شوند که این امر خود موجب کاهش حد ترشح هورمون رشد می‌ شود.غذاهای چرب نیز حجم عضلات بدن را کاهش می دهند و مانع رسیدن پروتئین کافی به بدن می ‌شوند.تمرینات ورزشیانجام روزانه ورزش‌ های کششی و نرمشی، اثر مستقیمی بر افزایش حد هورمون رشد دارند و فعالیت‌ های ورزشی شدید باعث کاهش قند خون می ‌شوند و متعاقب این امر، ترشح هورمون رشد افزایش می ‌یابد. پزشکان معتقدند که مصرف غذاهای حاوی پروتئین، دو ساعت قبل از ورزش و نیز پس از ورزش موجب افزایش قابل توجهی در حد هورمون رشد و نیز هورمون تستوسترون در آقایان می ‌شود. انجام ورزش‌های کششی مرتب، با توانا عضلات پشت و توانا ستون فقرات موجب راست قامتی زیادتر و افزایش قد تا حدود 5/2 تا پنج سانتیمتر می ‌شوند.بنابراین در هر سنی که هستید، روزی بیست تا سی دقیقه وقت برای ورزش بگذارید تا از فواید آن هم چون افزایش متابولیسم (سوخت و ساز) بدن، کاهش حجم چربی بدن و توانا سیستم ایمنی بدن بهره ببرید.فاصله‌ گذاری شایسته بین خوراک غذایی و خوابمصرف غذاهای سنگین پیش از خواب موجب می ‌شود که در هنگام خواب حد انسولین خون افزایش یابد و این مساله سبب کاهش ترشح هورمون رشد می ‌شود. بنابراین اگر می ‌خواهید از خواب تان بهره کافی ببرید، حداقل دو ساعت قبل از خواب، مواد غذایی سنگین و چرب و دیر هضم نخورید.کمبود روی و کوتاهی قدعنصر روی یکی از مواد معدنی مورد نیاز بدن است که پس از آهن، بدن بالاترین نیاز را به آن دارد. این عنصر کمیاب در بدن نقش‌ هایی حیاتی دارد و کاستی آن موجب خستگی و ضعف، کوتاه قدی، عوارض پوستی و دیررس بودن صفات ثانویه جنسی می ‌شود. غلات و نیز غذاهای حیوانی مانند گوشت و تخم ‌مرغ ، لبنیات و غذاهای دریایی مثل ماهی و میگو سرشار از روی می باشند. مصرف نان‌ هایی که به خوبی تخمیر نشده‌اند یا در تهیه آنها از جوش شیرین استفاده شده است، از جذب روی و املاح معدنی دیگر پیشگیری می کنند و موجب کوتاهی قد در جوانان می شوند. در واقع در غلات و به خاص پوسته آن ها ماده‌ای به نام فیتات وجود دارد که مانع جذب روی است. ولی در اثر تخمیر، تجزیه می‌ شود و از بین می‌ رود. با این تفاسیر درمی ‌یابید که مصرف نان‌ هایی که به روش سنتی تهیه می ‌شوند و به خوبی تخمیر می‌ شوند، بهترین منبع روزانه برای تامین روی می باشند.امروزه مکمل‌ های روی به صورت شربت ‌های در داروخانه‌ ها وجود دارند که پزشکان برای کودکانی که دچار کوتاه قدی و تاخیر رشد هستند، تجویز می‌ کنند. علاوه بر روی، ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگر همچون ویتامینA ، B12 ، آهن و کلسیم برای رشد قد ضروری هستند.  

گونه می توانیم فردی قد بلند باشیم
شاید شما هم با جملاتی مانند : قدتان را تضمینی افزایش میدهیم و یا افزایش قد بدون جراحی و مشابه آن آشنا شوید ، مطالبی را که در ادامه میخوانید ، شما را بصورت کاملاً واقع بینانه از حقیقت رشد و بلندی قد آگاه می کند.
این مطالب شاید بازار بعضی از افراد سودجو را بهم بریزد .
عوامل اصلی رشد عبارتند از :
1- عوامل وراثتی ( ژنتیک )
2- خوراک غذایی شایسته ( در دوران کودکی و پس از آن
3- فعالیت و ورزش کافی
4- خواب مناسب

عوامل وراثتی شامل ژنهائی است که شما از پدر و مادر به ارث برده و آنها از خانواده های قبلی یعنی نیاکان شما به ارث برده اند. هیچگونه مدرک علمی دال بر اینکه اگر پدر و مادر شما کوتاه قد می باشند آنگاه یقیناً شما نیز کوتاه قد خواهید شد ، وجود ندارد اما عموماً این مطلب صادق است که میانگین قد افراد خانواده شما حدود رشد طولی را تعیین میکند.
باید بدانیم که عوامل وراثتی از آن دسته عواملی می باشند که ما کنترل خاصی روی آنها نداریم ،پس ذهنمان را به خاطر آن مشغول نمیکنیم. اما سایر عوامل ارتباط مستقیم با عادات و رفتار ما دارند ، خوراک غذایی مورد نظر ، ورزش کافی و خواب شایسته می توانند با اراده ما تغییر نمایند و در میزان مورد نظر قرار گیرند.

تغذیه شایسته :

الف : دوران کودکی ، با تمرکز به این نکته که اصلی ترین فاکتور رشد کودک یعنی IGF_1 در شیر مادر به اندازه کافی یافت میگردد لذا استفاده از شیر مادر در دوران شیرخوارگی سبب رشد بهتر کودکان میشود.
با دانستن اینکه شیر مادران حاوی قند و مواد غذایی کافی برای کودک است ( به شرط آنکه خود مادر از خوراک غذایی شایسته و رژیم غذایی مورد نظر پیروی نماید ) استفاده از مواد جانبی مانند آب قند و سایر مواد اضافی که ترشح هورمون رشد را مهار میکنند عمل درستی نیست ، لذا مادامیکه مادر از شیر کافی برای خوراک غذایی کودک برخوردار است بهتر است از مواد اضافی استفاده نشود.
تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی و افزایش قد: در ابتدا باید بدانید که با توجه به فعال بودن کودکان و رشد سریع مغزی و اسکلتی آنان ،هیچگونه رژیم غذایی کم کالری یا لاغری برای آنها توصیه نمی شود ، به همین دلیل میباید کودکان را عادت داد تا از رژیم غذایی با کالری شایسته و پنج وعده در روز استفاده نمایند و از خوردن بیش از میزان مواد شیرین یا تنقلات و مواد زائد خوداری نمایند.
تغذیه در دوران بلوغ و افزایش قد : دوران بلوغ دوران تحول نوجوانان است ، در این دوران افراد با سرعت بسیار بیشماری تغییر می کنند.نقش خوراک غذایی قبل از این دوران و ضمن آن بسیار حساس و تعیین کننده است لذا توصیه می شود تا برنامه غذایی این سنین را با کمک یک متخصص خوراک غذایی تنظیم نموده و در صورت صلاحدید پزشک از مواد کمکی مهت تکمیل برنامه غذایی یاری جست.

نکات مهم در تغذیه:
1- برنامه اصلی خوراک غذایی ( شامل پنج وعده غذایی ) با فاصله هر 5/2 الی سه ساعت باید تنظیم گردد ، چرا که بدن در هر سه ساعت نیاز به پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری و کربوهیدرات شایسته برای حفظ متابولیسم دارد.
2- عموماً در طی یک روز فعالیت افراد بصورت زیر تقسیم میگردد.
7 صبح شروع فعالیت
افزایش فعالیت تا ساعت یک ظهر
تثبیت فعالیت تا ساعت شش عصر
کاهش تدریجی فعالیت تا ساعت یازده شب

3- با تمرکز در جدول فعالیت روزانه متوجه می شویم که باید برنامه غذایی روزانه را نیز بر اساس آن تنظیم نمود :

وعده غذایی پروتئین کربوهیدرات
1 وعده اول ساعت7 صبح شامل چهل % 60%
2 وعده دوم ساعت 10صبح شامل چهل % 60%
3 وعده سوم ساعت یک ظهر شامل چهل و پنج % 55%
4 وعده چهارم ساعت 30/3 شامل پنجاه % 50%
5 وعده پنجم ساعت شش عصر شامل شصت و پنج % 35%
6 وعده ششم ساعت هشت شب شامل هفتاد % 30%

نکته مهم در رعایت رژیم غذایی حجم شایسته آن است به این معنی که بجز وعده های اصلی حجم سایر وعده ها
از یک کف دست زیادتر نباشد .
تذکر : قاعده خوراک غذایی فوق برای همه شرایط ثابت و مطلق نبوده و نظریات دیگری نیز در مورد جدول فوق وجود دارد.

4- در رژیم غذایی خود از فیبرهای کربوهیدرات شامل : سبزیجات و مواد مشابه به اندازه کافی استفاده نمایید.

5- استفاده بیش از اندازه از مواد قندی ، ترشح هورمون رشد را مهار می کند و احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.

6- از تجمع چربی اضافی با کنترل نمودن چربی مصرفی روزانه پیشگیری نمایید.

7- استفاده از ویتامین ها تحت نظارت متخصص خوراک غذایی برای بدن ضروری است.

ورزش و فعالیت مناسب
کم تحرکی و یا عدم تحرک کافی سبب تغییر متبولیسم بدن می گردد ، همچنین تحریکات ترشح هورمونهای دلخواه را نیز با نقص مواجه می کند و مانع از حداکثر رشد میشود.
با توجه به نکته فوق ، تنظیم یک برنامه فعالیتی شایسته در طی روز علاوه بر فواید بیشمار آن موجب تنظیم و تسهیل ترشح هورمونهای مورد نیاز بدن میگردد و در رشد نیز بسیار تاثیرگذار است ، ورزش نیز مانند سایر عوامل رشد اگر از حد مطلوب کمتر یا بیشتر باشد تاثیر مناسب را نخواهد داشت . در نشریه علمی ( Sports Science and Medicine (2003, 2, 106-109)) به نقل از آقای ناصر احمدی ( پژوهشگر و محقق ) و گروه تحقیقاتی وی در خصوص تاثیر ورزش بر افزایش یادگیری مقاله مهمی به چاپ رسیده است .

خواب مناسب و تاثیر آن در افزایش قد
خواب کافی باعث ترشح هورمون رشد میگردد ، پس سعی نمائید در طی شبانه روز از خواب کافی بهره ببرید ف در خواب متابولیسم شما هم از ریتم مناسب برخوردار می گردد و عضلات سریعتر خود را بازسازی ( ریکاوری ) نموده ، خستگی حاصل از فعالیت روزانه رفع میشود.همانطور که خواب کافی فواید بسیاری دارد ، بی خوابی نیز متابولیسم بدن را مختل نموده و مانع از رشد کافی میگردد.

نتیجه گیری :
با توجه به مطالب فوق اکنون شما میدانید که به استثنای موارد ذکر شده ، هیچ ماده معجزه آسایی برای رشد وجود ندارد . تنها عامل رشد سوماتوتروپین و فاکتور رشد شبه انسولین است که آنهم در دوران قبل از بلوغ کامل و تحت نظارت پزشک متخصص شاید جوابگو باشد . فراموش نکنید هنگامیکه لایه های رشد استخوانی ( اپی فیز ) بسته شود دیگر رشد طولی رخ نخواهد داد.
طی چند سالهای اخیر روشهای جراحی نیز برای افزایش قد استفاده می گردید که در آن با برش خاصی بر استخوانهای ساق پا ( تیبیا و فیبولا ) و نصب دستگاه مخصوصی روی پا و تنظیم تدریجی آن باعث بلندی قد می گردند . البته این عمل در همه موارد موفق نبوده و علاوه بر آن پای ترمیم شده هیچگاه مانند پای سالم و طبیعی قبل از عمل استحکام نخواهد داشت .

دستگاه افزایش دهنده طول استخوان با آورد کردن کشش به طور متوسط روزانه یک میلی متر به طول آن می افزاید. به اعتقاد طرفداران جراحی افزایش قد، این عمل فقط به یکی دو روز بستری نیاز دارد و در حین ترمیم استخوان فرد می تواند راه برود و کار های روزمره اش را انجام دهد.آمده بیمارستان تا قد بکشد. سی سالش است اما به او گفته اند می تواند برای همیشه مشکل کوتاه قدی اش را حل کند. با پوشیدن کفش های لژدار و پاشنه بلند، باز هم احساس قد کوتاهی دارد. اصلاً با پوشیدن این کفش ها قد کوتاهش بیشتر در ذهن اطرافیان حک می شود.


گفتند روزی چهار لیوان شیر بخور، ورزش کن، نمک در غذا نریز. طب سوزنی هم رفت. هورمون هم تزریق کرد. ولی قدش بلند نشد. یکی از دوستان شنید که دکتری با جراحی پاها، قد را بلند می کند. همه راه ها را که رفته فقط این یکی مانده است. حالا روی تخت سفید بیمارستان خوابیده است. منتظر است تا برای عمل برود. دلشوره عجیبی دارد. می ترسد که پاهایش پس از عمل کوتاهتر شوند. شاید هم مجبور شود لنگان لنگان راه برود. ملحفه سفید روی پاهایش را گرفته است. تا چند ساعت دیگر استخوان هایش را می شکنند تا قدش را بلندتر کنند. ملحفه سفید انگار که کش می آید. پاهایش بلند و بلندتر می شوند. او می خواهد قد بکشد.طول قد، یک ویژگی چند ژنی است؛ یعنی یک یا دو ژن خاص را نمی توان در اندازه قد موثر دانست.



اگر پدر و مادر شما کوتاه قد بوده اند، احتمالا شما هم قد بلندی نخواهید داشت. اما متخصصان تغذیه، مهم ترین عامل در روند رشد و طول قد را تغذیه می دانند. سوء تغذیه، به خصوص کمبود پروتئین و برخی مواد معدنی نظیر «روی» در سنین رشد باعث اختلال در قد کشیدن می شود.عامل بسیار مهم دیگر در افزایش قد، هورمون رشد است. نقش این هورمون در رشد فرد از زمان تولد شروع شده و تا پایان بلوغ ادامه دارد. در فقدان کامل این هورمون، رشد قدی به میزان یک دوم تا یک سوم میزان طبیعی کاهش می یابد.


ورزش نیز با افزایش گردش املاح استخوان و تحریک استخوان سازی باعث افزایش قد می شود.
به طور کلی استخوان سازی در بدن به دو روش انجام می شود؛ در روش اول، استخوان های دراز مانند استخوان های ران و استخوان های ساق پا، در محل غضروف های اپی فیزی از نظر طولی رشد می کنند. اپی فیز های موجود در دو انتهای استخوان های دراز از تنه استخوان جدا هستند و در واقع در دو سر آن واقع شده اند. این رشد ابتدا موجب تشکیل غضروف جدید می شود و به دنبال آن تبدیل این غضروف به استخوان جدید رخ می دهد. به این ترتیب، تنه استخوان دراز می شود و اپی فیزها را از هم دور می کند.

در روش دوم، سلول های استخوان ساز موجود در لایه ضریع استخوان و بعضی از حفره های موجود در استخوان باعث تشکیل استخوان جدید بر روی سطوح استخوان قدیمی می شوند. همزمان با آن، سلول های استخوان خوار موجود استخوان، استخوان قدیمی را از بین می برند. هرگاه سرعت تشکیل استخوان بیشتر از سرعت جذب و از بین رفتن آن باشد، ضخامت استخوان افزایش می یابد.


هورمون رشد، سلول های استخوان ساز را تحریک می کند، بنابراین بزرگ شدن استخوان ها می تواند در سراسر زندگی فرد تحت تاثیر هورمون رشد ادامه پیدا کند. انواع خاصی از استخوان ها نظیر استخوان فک تحتانی و چانه و نیز استخوان های جمجمه با این شیوه رشد می کنند. هورمون های مترشحه از غده تیروئید و نیز هورمون ها بر روند شد و نمو استخوان، غضروف و عضله تاثیرگذارند.
به طور متوسط نوزادان در حدود ۱۴ سالگی شروع به قد کشیدن می کنند. جهش قدی پسران معمولا در ۱۱ تا ۱۴ سالگی است. اما افزایش قد تا پایان بلوغ یعنی اوایل ۲۰ سالگی ادامه دارد.


 روش های متداول افزایش قد
مجلات روی کیوسک روزنامه فروشی را که ورق بزنید، انواع مختلف آگهی های تبلیغاتی محصولات افزایش دهنده قد را می بینید. چسب های گیاهی، مچ بند های مغناطیسی، دستگاه ماساژ دهنده و دارو های جدید برای افزایش قد با مارک ها و ضمانت های مختلف. تولیدکنندگان برچسب های پوستی افزایش دهنده قد، استفاده از آنها را بدون عارضه عنوان می کنند. اما این قبیل برچسب ها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تایید نمی شوند و فاقد مجوزند.مریم.م یکی از مصرف کنندگان برچسب های پوستی افزایش دهنده قد است. او مدت شش ماه از این برچسب ها استفاده کرده ولی در نهایت تغییری در میزان قد او ایجاد نشده است. او از خرید برچسب های پوستی افزایش دهنده قد پشیمان نیست؛ زیرا هر چند که باعث افزایش قد او نشده اند، اما مشکلی هم برایش ایجاد نکرده اند.اما آزمودن همه روش های افزایش دهنده قد چنین بی خطر نیست. لیلا عیوض زاده، کارشناسی تغذیه می گوید: « استفاده از این دارو های هورمونی، به ویژه پس از بلوغ بسیار مضر است و به هیچ عنوان توصیه نمی شود.


تزریق آمپول های هورمون رشد در کودکانی که روند طبیعی رشد را سپری می کنند، چرخه طبیعی ترشح هورمون ها را مختل کرده و باعث بلوغ زودرس و کم کاری غده تیروئید می شود. همچنین، رشد عرضی بدن و بدشکلی اسکلتی را به دنبال خواهد داشت».مچ بندها و آیز های مغناطیسی محصولات دیگری هستند که برای افزایش قد به بازار ارائه شده اند. این مچ بندها هر عدد ۱۰ الی ۱۴ هزار تومان قیمت دارند و احتمالاً با افزایش ترشح هورمون رشد باعث افزایش قد می شوند. اما استفاده از این ابزار هم برای افزایش قد مورد تایید پزشکان نیست.دکتر ناصر علیخانی، فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز و متابولیسم می گوید: «حتی اگر این مچ بندها بنا به ادعای سازندگان آنها باعث ترشح هورمون رشد شود، در بالغان بی اثرند و در کودکان اختلالات هورمونی ایجاد کرده و به رشد، آسیب می زنند».


اما پرخطرترین روش متداول برای افزایش قد، جراحی است. در دهه ۵۰ میلادی روش افزایش قد ایلیزاروف در کشور شوروی سابق ابلاغ شد. در این روش با استفاده از دستگاهی طول استخوان پا های فرد را افزایش می دهند. در سنین ۱۸ تا ۳۰ سالگی، جراحی افزایش قد بهترین نتیجه را می دهد.
دستگاه افزایش دهنده طول استخوان با آورد کردن کشش به طور متوسط روزانه یک میلی متر به طول آن می افزاید. به اعتقاد طرفداران جراحی افزایش قد، این عمل فقط به یکی دو روز بستری نیاز دارد و در حین ترمیم استخوان فرد می تواند راه برود و کار های روزمره اش را انجام دهد. حتی سه الی چهار ماه پس از عمل می تواند ورزش کند.در ایران برای نخستین بار دکتر محمدعلی حاجی قاسم در سال ۱۳۶۸ جراحی افزایش قد را انجام داد. هزینه انجام این جراحی در تهران در حال حاضر در حدود یکصد میلیون ریال است و جوانان زیادی با هدف افزایش قد داوطلب انجام آن هستند.یک متخصص ارتوپدی در تهران می گوید:«کشیدگی بیش از حد و در نتیجه پارگی عضله از جمله عوارض انجام این قبیل جراحی هاست. به دنبال این عارضه، عضله فرد کارایی قبل را نخواهد داشت. کاهش استحکام استخوان و نیز عفونت استخوان از دیگر عوارض احتمالی این جراحی است».


برخی از افرادی که برای بلند قد شدن جراحی را انتخاب کرده اند، از بر هم خوردن تناسب طبیعی اندامشان شکایت دارند. یعنی چنین به نظر می رسد که طول دست ها در آنان کوتاه تر از حد معمول است.
شما هم اگر از کوتاهی قد رنج می برید، می توانید یکی از روش های متداول برای افزایش قد را امتحان کنید. اما به یاد داشته باشید که هیچ کدام از این روش ها به اندازه در پیش گرفتن رژیم غذایی صحیح و خواب و ورزش کافی مفید نیستند؛ به خصوص اگر نوجوانی در سنین رشد هستید.منبع :سایت آفتا
1- ورزش ها مناسب: این ورزشها بخصوص در دوران بلوغ بسیار موثر بوده و نتایج خوبی میدهند.

2- تغذیه مناسب

3- تزریق هورمون رشد

4- جراحی


شانس افزایش قد:

شانس بسیار بالا: دختران تا زیر 12 سال و پسران زیر 14 سال

شانس متوسط: دختران زیر 18 سال و پسران زیر 20 سال

شانس کم: دختران بالای 20 و پسران بالای 23 سال

شانس بسیارکم: دختران بالای 25 و پسران بالای 28 سال

بهترین راه برای تعیین شانس افزایش قد مراجعه به یک متخصص ارتوپدی و متخصص غدد درون ریز است.بهترین روشهای افزایش قد حتی برای افراد با شانس بسیار بالا نیاز به زمان دارد. این راه را یک شبه نمیتوان طی کرد.از ورزش غافل نشوید. ورزش علاوه بر اینکه هزینه زیادی ندارد، اگر هم به افزایش وزنتان کمک نکرد به سلامتی شما کمک زیادی میکند.و نهایتا اینکه منطقی باشید.

قد انسان، ارتفاع یک انسان است. قد بسیار متغیر است، اما عموما در یک محدوده خاص قرار دارد ( منحنی بل ). بیشتر بزرگسالان، تا پیش از بیست سالگی به حداکثر قد خود می رسند. اما بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد. سایز بدن افراد نتیجه ای از تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد است. عوامل داخلی تعیین کننده قد ، فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست ، عوامل محیطی تاثیر گذار نیز عبارتند از : تغذیه ، آب و هوا ، اقلیم و بیماریها و .... مثلاً شواهد موجود نشان می دهد نزدیکی یا دوری به خط استوا در اندازه بدن افراد موثر است .

اگر چه نمی توان عوامل محیطی و ژنتیکی را به راحتی جدا کرد ولی با بررسی ملل مختلف ، نژادها و سرزمینهای گوناگون این نتیجه به دست می آید که عوامل محیطی بسیار مهم اند . ضمنا افراد نیز می توانند رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنند تارشدی آرام و طولانی تر داشته باشند. از لحاظ فیزیولوژیک، یک مادر بلند قد ، نوزادی با وزن گیری بهتر خواهد داشت زیرا فضای لگن مادر بیشتر است و جنین رشد بهتری در رحم دارد . در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ، مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح از اهمیت ویژه ای برخوردار است .بیشتر رشد قدی با افزایش طول استخوانهای دراز بدن صورت می گیرد بدین ترتیب که در سنین کودکی در انتهای استخوانهای دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا ، منطقه ای بنام اپی فیز موجود است که هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تکثیر سلولی موجب افزایش قد استخوانها می شود و در انتهای سنین بلوغ ، این بخش استخوانی شده و در این مرحله رشد قدی فرد متوقف می شود ، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.


در بدن ، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است که در سنین کودکی و نوجوانی تکثیر سلولی ، در این مناطق غضروفی را تحریک و موجب افزایش استخوان سازی می شود. استخوان سازی تا پایان سنین بلوغ ، ادامه دارد یعنی تا اوایل 20 سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد.یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد قدی تغذیه است . ژاپنی ها توانسته اند با تغذیه سالم ، متوسط قد جوانانشان را افزایش دهند. در میان مواد مغذی مصرف به اندازه ی پروتئین ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یک نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت کند. بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو ، مرغ و ماهی ، تخم مرغ و شیر. در میان املاحی که برای رشد قدی لازم اند کلسیم، فسفر ، منیزیم ، روی و فلوئور از اهمیت ویژه برخوردار هستند. منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر ، ماست ، پنیر خامه و بستنی است . فسفر و منیزیم در گوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتوی ppm 1 فلوئور باشد.

غده هیپوفیز قدامی كه در مغز قرار دارد، علیرغم اندازه كوچكش محل ترشح هورمونی به نامهورمون رشد است.این هورمون موجب می شود كه چربی اضافی و زائد بدن سریع تر به انرژی تبدیل شود، در حاصل سبب رشد زیادتر و قوی تر استخوان های بدن خواهد شد. هورمون رشد مهم ترین فاکتور برای افزایش قد در دوران رشد می باشد. اگر چه حد تولید هورمون رشد در بدن كاملاً به مغز وابسته است، ولی می توان با استفاده از روش هایی حد تولید آن را در بدن افزایش داد. البته باید بگویم افزایش قد در دوران رشد امكان پذیر خواهد بود و بعد از سخت شدن قسمت نرم و غضروفی استخوان ها و توقف رشد طولی آنها، قد فرد افزایش نخواهد یافت .

شش راه وجود دارد كه شما می توانید با انجام آنها تا حدی موجب افزایش ترشح هورمون رشد باشید :


1-خواب كافی و منظم موجب افزایش مقدار هورمون رشد در طول روز می شود.

2- به جای اینكه سه وعده غذایی و در هر وعده مقدار بیشماری غذا مصرف كنید ،سعی نمایید وعده هایی غذایی خود را به شش وعده غذایی برسانید تا در هر وعده مقدار كمتری غذا مصرف كنید، زیرا مصرف زیاد مواد غذایی كه دارای اندیس گلیسمی بالا ( قند بالا ) می باشند، بدن را وادار می كند كه مقدار انسولین بیشتری ترشح نماید. این مسئله نه تنها منجر به ذخیره چربی اضافی در بدن می شود، بلكه ممكن است جریان هورمون رشد را در بدن متوقف كند. به این نكته مهم اشاره می كنیم كه مصرف غذاهای حاوی قند كمتر، از آزاد شدن انسولین پیشگیری خواهد كرد. ورزش كردن ، خواب كافی، خوراک غذایی صحیح و كاهش استرس ، نه تنها شما را سالم تر نگه می دارد، بلكه غده هیپوفیز قدامی را برای انجام وظایف خویش كه یكی از آنها ترشح هورمون رشد است، تشویق می كند.

3-كارشناسان خوراک غذایی بیان می كنند، مصرف غذاهای حاوی پروتئین و كربوهیدرات، دو ساعت قبل از فعالیت ورزشی و
بلافاصله بعد از آن، سبب افزایش قابل توجه هورمون رشد و تستوسترون در خون می شود. بنابراین دو ساعت قبل از انجام فعالیت های ورزشی ،یك ساندویچ كوچك سالاد و جوجه مصرف كنید.

4- انجام ورزش های كششی روزمره مثل نرمش های بدنسازی روزانه، تاثیر مستقیمی بر روی ترشح هورمون رشد دارند.مطالعات تازه نشان می دهند كه مقدار و دفعات ترشح هورمون رشد با فعالیت ورزشی شدید مرتبط می باشد. بعد از فعالیت ورزشی شدید هورمون رشد بیشتری در بدن آزاد می شود. برای اینكه شما بالاترین بهره را از فعالیت ورزشی بدست آورید، باید مطمئن شوید كه مدت و شدت فعالیت ورزشی شما برای ایجاد پاسخ شایسته ( تحریك هیپوفیز قدامی برای ترشح هورمون رشد ) كافی است. ورزش های بی هوازی شدید و پیاده روی به مدت حداقل30-20 دقیقه باید انجام شود. ورزش های كششی خاصی وجود دارد كه ممكن است تا حدی موجب آزاد شدن هورمون رشد شوند. با انجام حركات كششی كه مستلزم كار گروهی ماهیچه ها می باشد، شدت فعالیت ورزشی بالا می رود و به دنبال آن غده هیپوفیز قدامی مجبور می شود كه هورمون رشد بیشتری آزاد نماید. شركت در فعالیت های ورزشی هوازی شدید نیز می تواند موجب افزایش ترشح هورمون رشد شود.

5- دریافت اسید آمینه گلیسین قبل از فعالیت ورزشی می تواند تا حدی سبب تحریك ترشح هورمون رشد شود. ولی این اسید آمینه زمانی تاثیرگذار است كه به صورت مكمل دریافت شود. با مصرف غذاهای غنی از اسید آمینه گلیسین ( مانند گوشت ، ماهی ، مرغ و شیر ) قبل از فعالیت ورزشی، نمی توان ترشح هورمون رشد را افزایش داد، زیرا با مصرف این نوع غذاها قبل از فعالیت ورزشی، معده شما پر خواهد شد و گلیسین اضافی جذب بدن نخواهد شد. اگر اسید آمینه گلیسین افزونتر از مقدار لازم دریافت شود، مقدار اضافی آن باید از سد خونی- مغزی ( blood-brain barrier ) عبور كند، در حاصل اثر گلیسین بر روی ترشح هورمون رشد كاهش می یابد. بنابراین می توان گفت،فقط در صورتی كه این اسید آمینه به صورت جدا و به شكل مكمل و ترجیحاً با معده ی خالی مصرف شود، موجب آزاد شدن هورمون رشد می شود. در این حالت سرعت جذب گلیسین بالا می رود و سایر اسیدهای آمینه نیز با جذب آن تداخل نخواهند كرد.

6- بالاترین مقدار هورمون رشد در دو ساعت اولیه خواب ترشح می شود.هرگز دو ساعت قبل از خواب وعده غذایی سنگین ( حاوی مقادیر زیاد مواد غذایی ) مصرف نكنید، زیرا نیاز به انسولین بالا بعد از مصرف زیاد مواد غذایی، از آزاد شدن هورمون رشد به مقدار زیاد پیشگیری می كند. در حاصل بدن نمی تواند از فواید استراحت بهره مند شود. همچنین به نظر می رسد ،شب بهترین زمان برای دریافت مكمل اضافی کهت افزایش ترشح هورمون رشد می باشد. محققان دریافته اند ، مصرف اسیدهای آمینه آرژنین و اُرتینین با یكدیگر و با معده خالی، قبل از خواب می تواند مقدار هورمون رشد را افزایش دهد. مكمل های قابل دسترس مطمئن تری نیز وجود دارند كه شما می توانید از آنها استفاده كنید. مثلاً 5- هیدروكسی تریپتوفان كه قبلاً برای درمان بی خوابی استفاده می شد، به ترشح هورمون رشد كمك می كند. البته تمامی این مكمل ها باید تحت نظر پزشك و با تجویز وی مصرف شوند و ار مصرف خودسرانه آنها خودداری كنید.

به عقیده زیادتر افراد، قد بلند مشخصه بسیار خوبی است و پسران ما عمدتا آرزو دارند بلندتر و درشت اندام تر باشند.
این سوالی است که برای بسیاری از نوجوانان مطرح است. به عقیده افزونتر افراد، قد بلند مشخصه بسیار خوبی است و پسران ما اکثرا آرزو دارند بلندتر و درشت اندام تر باشند. اما بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد. سایز بدن افراد حاصل ای از تداخل عوامل داخلی و محیطی در طول دوران رشد است. عوامل داخلی تعیین کننده قد، فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست، عوامل محیطی مؤثر نیز عبارتند از؛ خوراک غذایی، آب و هوا، اقلیم و بیماری ها و.... مثلا شواهد موجود نشان می دهد نزدیکی یا دوری به خط استوا در اندازه بدن افراد تاثیرگذار است. اگرچه نمی توان عوامل محیطی و ژنتیکی را به راحتی جدا کرد ولی با بررسی ملل گوناگون، نژادها و سرزمین های مختلف این حاصل به دست می آید که عوامل محیطی بسیار مهم اند. ضمنا افراد نیز می توانند رژیم غذایی مناسبی را انتخاب کنند تا رشدی آرام و طولانی تر داشته باشند. افزونتر رشد قدی با افزایش طول استخوان های دراز بدن صورت می گیرد. بدین ترتیب که در سنین کودکی در انتهای استخوان های دراز بدن مثل استخوان ران و ساق پا، منطقه ای به نام اپی فیز موجود است که هنوز استخوانی نشده و از جنس غضروف است. این بخش مولد با تکثیر سلولی سبب افزایش قد استخوان ها می شود و در انتهای سنین بلوغ، این بخش استخوانی شده و در این مرحله رشد قدی فرد متوقف می شود، لذا قد فرد بلندتر نخواهد شد.
در بدن، هورمونی به نام هورمون رشد موجود است که در سنین کودکی و نوجوانی تکثیر سلولی، در این مناطق غضروفی را تحریک و سبب افزایش استخوان سازی می شود. استخوان سازی تا به آخر رسیدن سنین بلوغ، ادامه دارد یعنی تا اوایل بیست سالگی هنوز امکان افزایش قد وجود دارد.
یکی از عوامل مؤثر بر رشد قد خوراک غذایی است. ژاپنی ها توانسته اند با خوراک غذایی سالم، متوسط قد جوانانشان را تا ده سانتیمتر افزایش دهند. در میان مواد مغذی مصرف به اندازه پروتئین ها و املاح بسیار اهمیت دارد. یک نوجوان باید پروتئین مورد نیازش را هر روز و به خصوص چند مرحله در طول روز دریافت کند. بهتر است پروتئین مصرفی از منابع پروتئین حیوانی باشد مثل گوشت گوسفند و گاو، مرغ و ماهی، تخم مرغ و شیر. در میان املاحی که برای رشد قدی لازم اند کلسیم، فسفر، منیزیم، روی و فلوئور از اهمیت خاص برخوردار می باشند. منابع کلسیم؛ لبنیات مثل شیر، ماست، پنیر خامه و بستنی است. فسفر و منیزیم درگوشت و دیگر منابع پروتئین و حبوبات فراوان است. فلوئور نیز در آب موجود است و آب مصرفی بایستی محتویppm یک فلوئور باشد. تحقیقات اخیر، اذعان می دارد که مصرف روی به مقدار کافی سبب رشد قدی شایسته خواهد شد، در خاورمیانه و خصوصا ایران مصرف کم روی سبب کوتاه قدی می شود. به علاوه با کاستی روی سطح توانایی های مغزی و ایمنی بدن پایین آمده و ابتلا به بیماری های مسری زیاد تر رخ می دهد. توصیه متخصصان خوراک غذایی برای نوجوانان، مصرف روزانه یکصد و پنجاه گرم گوشت، نصف تا یک لیوان حبوبات پخته، دو تا سه لیوان شیر و لبنیات به همراه سبزیجات فراوان است. نوجوانانی که در سنین رشد می باشند و افزایش قد خوبی ندارند می توانند با مصرف مکمل ویتامین ها و املاح، براساس دستور و مصرف هفتگی آهن، رشد قدی شان را بهبود بخشند. پس توصیه می شد کسانی که می خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته ای یکبار جگر و دو بار غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد، بادام، بادام زمینی و گردو بخورند.
غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو، جگر و دانه های روغنی حاوی املاح بیشماری می باشند و فوائد بسیاری برای نوجوانان دارند. پس توصیه می شود کسانی که می خواهند قد بلندتری داشته باشند هفته ای یک مرتبه جگر و دو مرتبه غذای دریایی میل کنند و هر روز چند عدد بادام و بادام زمینی و گردو بخورند. یک نکته بسیارمهم در افزایش قد ، انجام فعالیت های ورزشی است. هر چه تحرک ما افزونتر باشد گردش املاح استخوانی افزونتر خواهد بود و این مسئله به رشد قدی کمک خواهد کرد. ورزش هایی مثل بسکتبال، والیبال، شنا، بدمینتون و تنیس برای کمک به افزایش قد بسیار پرفایده ند. در دهه اخیر با انجام عملی روی افراد کوتاه قد، به طور مصنوعی طول استخوان های درازشان را افزایش می دهند، بدین ترتیب که استخوان های پا را شکسته و محل شکستگی را به پوششی از جنس استیل متصل می کنند. در نهایت بهتر است با تامین رژیم غذایی مناسب و با تشویق آنها به فعالیت بیشتر زمینه رشد قدی نوجوانان را فراهم سازیم.

استفاده از هورمون رشد برای افزایش قد، به صورت تزریقی با فواصل ویژه است، مثلاً هر شب با مقدار مشخصی که پزشک تجویز می کند، به بیمار تزریق می‌شود. آمپول‌ها به صورت زیر جلدی تزریق می‌شود. مدت درمان خیلی طولانی است و در میزان یک یا چند سال است. با این کار، پزشک از کودک انتظار رشد قدی دارد اما اگر صفحات رشد بسته شده باشد، ما دیگر انتظار پاسخ به درمان با هورمون رشد را نداریم.


- در چه سنی و چگونه می‌فهمند صفحات رشد بسته شده است؟
در دختران حدود چهارده سالگی و در پسران حدود پانزده تا شانزده سالگی این صفحات رشد بسته می‌شود، معمولاً با یک عکس ساده ی رادیو گرافی از مچ دست، سن استخوانی را تشخیص می‌دهیم و می‌بینیم قد فرد می تواند افزایش پیدا کند یا خیر .

- درمان با این هورمون رشد عوارضی هم دارد؟
نکته مهمی را اشاره کردید. در همین جا از والدین تقاضا می‌کنم که با مراجعه‌های مکرر و اصرار زیاد، خواستار این نباشند که کودکشان را با آمپول‌های هورمون شد، قد بلند کنند. این داروها را نباید بدون تشخیص درست پزشک و انجام آزمایش‌ها استفاده کرد، چون عوارض درازمدت آن را نمی‌دانیم. داروها نسبتاً تازه می باشند و ما نمی‌دانیم کودکی که این داروها را می‌گیرد، در پنجاه سالگی با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد.پس اصل را بر این می‌گذاریم که اگر واقعاً فقدان ترشح هورمون ندارد، با هزینه‌های فوق‌العاده بالا و عوارضی که مطمئن نیستیم، خودمان و کودک را آزار ندهیم.


- آیا ممکن است در شرایط خاصی ترشح هورمون رشد زیادتر شود؟
هورمون رشد در زمان خواب و در زمانی که ورزش می‌کنیم ترشح بیشتری دارد و یکی از دلایلی که ما به کودکان توصیه می‌کنیم ورزش کنند، همین است. با ورزش، حالت استرس پیش می‌آید و موجب می‌شود ترشح هورمون افزایش یابد و رشد بچه‌ها را به دنبال داشته باشد. در زمان بلوغ، هم تحت اثر هورمون‌های جنسی ما بالاترین ترشح هورمون رشد را داریم.


- ترشح زیاد از میزان هورمون رشد، آیا بیماری خاصی را پدید می‌آورد؟
بله، هر گونه اختلالی در ترشح منظم آن، مشکل زاست. اگر هورمون رشد در دوره قبل از بلوغ، بیش از میزان ترشح شود، موجب بلند قدی بیش از میزان می‌شود، چون صفحات رشد در استخوان‌ها در این دوران باز می باشند. این بیماری "ژیگانتیسم" نام دارد و خیلی شایع نیست. اگر ترشح هورمون بعد از بلوغ زیاد شود، چون صفحات رشد بسته شدد فقط بافت نرم بدنمان بزرگ می‌شود. این بیماری "آکرومگالی" نام دارد که زیاد شیوع ندارد.


- علایم بیماری آکرومگالی‌ چیست؟
تنگ شدن انگشتر در انگشتان، تغییر بی‌رویه سایز کفش‌ها، تغییرات چهره ی بیمار که با بزرگ شدن لب‌ها، بینی و در کل خشن شدن صورت شخص همراه است، از جمله علامت‌های بیرونی این بیماری می باشند. همان طور که گفتم همه این علامت‌ها به دلیل بزرگ شدن بافت نرم می باشند.


- علایم داخلی هم دارد؟
بله، ممکن است بیمار علاوه بر علایم بیرونی، به فشار خون بالا یا دیابت مبتلا شود و یا از تعریق زیاد شکایت کند. اما معمولاً این بیماران شکایت خاصی ندارند و به صورت اتفاقی به وسیله خانواده یا پزشک تشخیص داده می‌شوند.


- هیپوفیز به تنهایی در رشد تاثیرگذار است یا عوامل دیگری هم دخیل هستند؟
برای اینکه هورمون رشد بهترین تأثیر را بگذارد، باید محیط بدن آماده باشد. مثلاً اگر شخصی دیابت کنترل نشده یا کم‌ کاری تیروئید دارد و درمانش نکرده و یا در دوره بلوغ هورمون‌های جنسی‌اش به هر دلیلی افزایش ترشح نداشته باشند، این عوامل، محیط را برای ترشح و اثر خوب هورمون رشد مهیا نمی‌کنند. پس اندام‌های دیگر هم باید سالم باشند که بتوانند بعد از صدور دستور ترشح هورمون مخصوص توسط هیپوفیز، آن هورمون را بسازند و در خون آزاد کنند تا در این چرخه نقصی به وجود نیاید؛ مثلا اگر تیروئید دستور را درست از هیپوفیز بگیرد و هورمون‌های خودش را به موقع بسازد و ترشح کند، متابولیسم بدن کنترل می‌شود.

دکتر منوچهر نخجوانی

افزایش طول استخوان به روش الیزاروف شیوه‌ای رایج درعلم پزشكی است كه متخصصان كشورمان همگام با محققان دیگر كشور‌ها این عمل را انجام می‌دهند.اما استفاده از سلول‌های بنیادی در این فرآیند، شیوه‌ای است تقریبا منحصر به فرد كه در صورت موفقیت آزمایش انسانی، یك‌بار دیگر نام محققان ایرانی را در جهان مطرح می‌كند. این طرح كه محصول همكاری پژوهشگاه رویان، كلینیك افزایش قد تهران و دانشكده دامپزشكی دانشگاه تهران است، فاز آزمایش روی حیوان را با موفقیت به به آخر رسیدن برده و اكنون پژوهشگران مترصد دریافت مجوز كمیته اخلاق برای آزمایش انسانی می باشند.
دكتر محمد‌رضا باغبان اسلامی‌نژاد، مسئول آزمایشگاه سلول‌های بنیادی بزرگسال رویان كه سرپرستی تیم تحقیقات را بر عهده داشته است، در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: استفاده از سلول‌های بنیادی در افزایش طول استخوان به روش الیزاروف، علاوه بر اینكه هزینه و طول درمان را كاهش می‌دهد، منجر به افزایش كیفیت استخوان‌های ساخته شده می‌شود و این روشی است كه علاوه بر تیم ایرانی، گروهی از محققان ژاپنی هم درصدد اجرای آن می باشند. روش روسی، بومی‌سازی ایرانی در دهه یک هزار و نهصد و پنجاه میلادی الیزاروف جراح روسی، روشی برای افزایش طول استخوان‌های آسیب‌دیده ارائه كرد كه این روش تا مدت‌ها در انحصار متخصصان روسی بود و تنها پس از فروپاشی شوروی، دیگر دانشمندان با این روش آشنا شدند.

در این شیوه روی محل مورد نظر فیكسچرهایی بسته می‌شود و استخوانی كه باید بلند شود، برش می‌خورد و محل برش به كمك فیكسچر از هم فاصله می‌گیرد. این فاصله به مرور با سلول‌های استخوان‌ساز پر می‌شود و در نهایت طول استخوان حداكثر تا سی درصد طول اولیه آن بلند می‌شود. این روش كه از حدود پنج سال پیش در ایران نیز انجام می‌شود، با وجود تمام محاسنی كه دارد، به‌دلیل طولانی بودن دوره درمان از سنگین‌ترین اعمال جراحی ارتوپدی به حساب می‌آید.
به گفته دكتر اسلامی‌نژاد، با كمك فیكسچر‌ها در هر بیست و چهار ساعت، یك میلی‌متر فاصله میان دو قسمت استخوان ایجاد می‌شود. در مراحل ابتدایی این فاصله با لخته خونی و به مرور با بافت‌های همبند پر می‌شود و مدتی طول می‌كشد تا سلول‌های استخوان ساز به این(گپ) استخوانی مراجعت كنند و فرایند استخوان‌سازی كامل شود.
به‌عنوان مثال اگر افزایش طولی معادل پنج سانتی‌متر مورد نظر باشد، پنجاه روز برای افزایش این طول زمان لازم است و حداقل پنجاه روز دیگر برای كامل شدن این فرایند و به این ترتیب بیمار مجبور است در تمام این مدت همچنان دستگاه فیكسچر را روی عضو خود تحمل كند.
كیفیت نامناسب استخوان‌های ساخته شده، از دیگر محدودیت‌های این روش است كه دكتر اسلامی‌نژاد به آن اشاره می‌كند: (گاهی اوقات استخوان‌هایی كه به این روش ساخته می‌شوند از كیفیت و استحكام لازم بی‌بهره‌اند و شكستن این استخوان‌ها مشكل دیگری است كه بیماران با آن مواجه می‌شوند.) مجموعه این محدودیت‌ها سبب شد تا كلینیك افزایش قد ایران، طرح‌ بهبود كیفیت الیزاروف را به پژوهشگاه رویان پیشنهاد دهد. پس از این پیشنهاد و انجام فاز مطالعاتی، در نهایت انجام جراحی با استفاده از سلول‌های بنیادی روی ده سگ تصویب شد و به این ترتیب پای دانشكده دامپزشكی دانشگاه تهران نیز به این طرح مشترك باز ‌شد.
شباهت بیومكانیكی، دلیل آزمایش روی سگ‌ها (ما ده سگ پانزده تا بیست و پنج كیلوگرمی را برای این عمل انتخاب كردیم. روی استخوان درشت‌نی پنج سگ روش الیزاروف را به شیوه معمول آن انجام دادیم و از آن‌ها به‌عنوان گروه شاهد استفاده كردیم. حد افزایش طول مورد نظر پنج سانتی‌متر بود و این كار پنجاه روز زمان می‌برد. پنج سگ دیگر كه گروه آزمایش بودند در دو مقطع ( روز بیست و پنج و روز 50) و هنگامی كه استخوان تحت كشش بود، سلول‌های بنیادی را دریافت كردند.)
دكتر اسلامی‌نژاد با بیان این مطلب، می‌افزاید: ما سلول‌های بنیادی مزانشیمی (بزرگسال) را از مغز استخوان بازوی سگ‌ها به دست آوردیم و پس از كشت سلول در آزمایشگاه و به دست آوردن حدود بیست میلیون سلول بنیادی، سلول‌های بنیادی هر سگ را در دو مرحله به لخته خونی گپ استخوانی در ناحیه تحت كشش همان سگ تزریق كردیم.
وی در مورد تعداد سلول‌های مورد نیاز می‌گوید: تعداد سلول‌های مورد نیاز بر اساس وزن بدن تعیین می‌شود، علاوه بر این ما در كشت سلول در محیط آزمایشگاه هم محدودیت داریم. برآیند این دو مسئله محققان را به عدد ده میلیون سلول در هر نوبت تزریق رسانده است.
از سوی دیگر نیاز به ده تا پانزده میلی‌لیتر مغز استخوان برای دستیابی به هر ده میلیون سلول بنیادی مهم‌ترین دلیل استفاده از مغز استخوان برای استخراج سلول‌های بنیادی بوده است: (برای استخراج سلول‌های بنیادی منابعی چون خون بند ناف، پالپ دندانی و مغز استخوان وجود دارد كه در این میان ما به خون بند ناف كه دسترسی نداشتیم و در میان دیگر منابع، مغز استخوان ساده‌ترین روش برای استحصال حد سلول بنیادی مزانشیمی مورد نیاز را در اختیارمان قرار می‌داد.)
اما چرا از سگ برای چنین آزمایشی استفاده شده است؟ سرپرست تیم تحقیقاتی در پاسخ به این سؤال می‌گوید:(سگ‌ها از نظر بیومكانیكی بالاترین شباهت را به انسان دارند و در تحقیقات مشابه معمولا از این حیوان استفاده می‌شود.)
سرانجام آزمایش‌ها نشان داد كه در گروه آزمایش كه سلول بنیادی دریافت كرده بودند، ‌گپ استخوانی تقریبا دو برابر سریع‌تر پر شده است و دانسیته استخوان ایجاد شده به مراتب بالاتر از گروه كنترل بوده است.
100 روز پس از زمان آغاز این آزمایش، این ده سگ به تاریخ پیوستند: ( در به آخر رسیدن این دوره سگ‌ها معدوم شدند و از استخوان مورد نظر هر دو گروه لام‌های پاتولوژیك تهیه كردیم.) این آزمایش ثابت كرد كه حد استخوان ساخته شده در گروه آزمایش حدود سی تا چهل درصد زیادتر از گروه كنترل بوده است.مجموع این آزمایش‌ها هم محققان را به این حاصل رساند كه تركیب الیزاروف با استفاده از سلول‌های بنیادی، علاوه بر كاهش دوره درمان و هزینه‌های این جراحی، سبب به دست آوردن استخوانی با كیفیت و استحكام بالاتر می‌شود.
موفقیت‌آمیز بودن این آزمایش باعث شده تا پژوهشگران برای آغاز آزمایش انسانی برنامه‌ریزی كنند: (دلیلی برای عدم موفقیت آزمایش انسانی وجود ندارد و با تصویب كمیته اخلاق پژوهشگاه به زودی آزمایش انسانی را روی داوطلبان آغاز می‌كنیم.)
اما آیا چنین عملی صرفا به منظور افزایش قد و یك عمل زیبایی توصیه می‌شود؟
دكتر اسلامی‌نژاد در پاسخ این سؤال می‌گوید: به هر حال هر جراحی خطرات و مشكلات ویژه خود را دارد و چنین جراحی سنگینی هم از این امر مستثنی نیست.
او تأكید می‌كند: هدف ما استفاده از این روش به‌عنوان یك شیوه درمان برای كسانی است كه به دلایلی چون تصادف یا دیگر حوادث دچار نقص عضو شده‌اند و استفاده از این روش به منظور زیبایی را توصیه نمی‌كنیم.


سپیده سمائی

سرعت رشد قدی در دختران، در کنار دیگر عوامل، به حد ترشح هورمون رشد و هورمون جنسی استروژن نیز مربوط می‌شود.هورمون رشد موجب افزایش رشد، به خصوص در استخوان‌ها و غضروف می‌شود، ولی هورمون جنسی زنانه (استروژن) باعث بسته شدن مرکز رشد استخوانی و کاهش رشد استخوان می‌شود. به همین دلیل است که بعد از شروع قاعدگی، سرعت رشد قدی در دختران کندتر می‌شود و معمولاً قد دختران در این زمان بیش از شش سانتیمتر افزایش نمی‌یابد.البته طول مدت رشد قدی در پسرها طولانی‌تر از دخترها است، به‌طوری که معمولاً مردها قد بلندتر از زن‌ها می‌شوند. جهش رشد معمولاً در دختران (در حدود11- 10سالگی) حداقل دو سال زودتر از پسران اتفاق می‌افتد که مربوط به دوران بلوغ بوده و بسیار چشم‌گیر است، به گونه‌ای که در مدت یک سال حد رشد دو برابر می‌شود. جهش رشد قدی و حداکثر افزایش آن، معمولاً یک سال قبل از شروع عادت ماهانه اتفاق می‌افتد.بهترین توصیه برای رشد قدی دختران نوجوان این است که از توجه زیاد به مطالب مربوط به جنسیت بپرهیزند، چرا که هیجانات جنسی سبب ترشح بیش‌تر هورمون‌های جنسی و در حاصل شروع زودتر قاعدگی و بلوغ زودرس می شود. همانطور که در بالا اشاره شد،افزایش هورمون جنسی زنانه و بلوغ زودرس موجب بسته شدن زودرس اپی فیز استخوان‌های بلند(مرکز رشد استخوانی) و در حاصل کوتاهی قد در دختران می‌شود.این نکته مسلم است که مدتی پس از بلوغ و حداکثر حدود سن بیست سالگی رشد قدی متوقف می‌گردد. امروزه تبلیغات بیشماری در دنیا و از جمله در کشور ما درباره‌ی افزایش دادن قد در جوانان به چشم می‌خورد. با توجه به این مسئله که پس از دوران بلوغ و بسته شدن مرکز رشد استخوانی، احتمال افزایش قدی وجود نخواهد داشت، دروغین بودن چنین ادعاهایی مشخص می‌شود.ضمناً برخی از افراد سودجو مدعی می‌شوند که تزریق برخی هورمون‌ها یا دیگر مواد، از ترشح استروژن در بدن دختران نوجوان پیشگیری می‌کنند و در حاصل به مدت زمان رشد قدی آن‌ها اضافه می‌گردد. این نکته نیز از نظر علمی هنوز مورد اثبات قرار نگرفته و استفاده از این مواد ممکن است ضررها و لطمات جبران ناپذیری را به بدن دختران وارد سازد. استفاده‌ی نابجا و نادرست از مکمل‌های غذایی اعم از ویتامین‌ها، املاح، پروتئین‌ها یا کربوهیدرات‌ها، چه به منظور افزایش رشد قدی و چه برای بدنسازی، بدون مشاوره با متخصص خوراک غذایی یا پزشک ممکن است علاوه بر اینکه نتایج مطلوب را به ارمغان نیاورد، سبب وارد آمدن لطمه‌ به تندرستی و رشد و نمو افراد در حال رشد نیز گردد.یادآوری می‌شود که بسیاری از املاح در جذب با یکدیگر رقابت می کنند، لذا مصرف نابجای مکمل یک عنصر به جذب عنصر دیگر می تواند برای بدن مضر باشد. در ضمنمصرف زیاد برخی از املاح و ویتامین‌ها، مسمومیت‌زا و مختل‌کننده‌ی نظم بدن بوده و قابل توصیه نیستند.صدمات و لطماتی که با اجرای رژیم‌های نامناسب (که موادی را کمتر یا افزونتر از میزان به بدن می رسانند) به بدن وارد می‌شود بسیار قابل اهمیت و گاه غیرقابل جبران است. ضایعاتی که بر کبد، کلیه، دستگاه‌های حیاتی بدن از جمله سیستم عصبی و دستگاه قلب و عروق ممکن است تحمیل شود، باید کاملاً مورد توجه باشد.در هر حال مشاوره با متخصصین خوراک غذایی برای مادران باردار و شیرده و کودکان در حال رشد اهمیت ویژه‌ای داشته و در موارد بسیاری به رشد قدی و وزن‌گیری مناسب کودکان در حال رشد کمک شایانی می‌کند.دکتر احمدرضا درستی مطلق- متخصص علوم تغذیه  

زمینه ژنتیكی كوتاهی قد عاملی است كه قابل تغییر نیست و بنابراین پیشگیری از كوتاهی قد در مواردی كه به دلیل عوامل ارثی باشد، مقدور نمی باشد. اما اگر كوتاهی قد ناشی از عوامل تغذیه‌ای، كمبود هورمون رشد یا بیماری‌ های زمینه‌ ای باشد، می ‌توان پیش از بسته شدن صفحات رشد استخوانی اقداماتی را انجام داد. در این صورت مراجعه به پزشك برای تشخیص دلیل كوتاهی قد ضروری است. 
پزشك معمولا برای بررسی علل كوتاهی قد به انجام یك سری آزمایش ‌های طبی و نیز معاینات بالینی و ارزیابی رشد می ‌پردازد. تست ‌های عملكرد غده هیپوفیز و نیز عملكرد غده تیروئید از آن جمله ‌اند.
گاهی نیز برخی بیماری‌ های مزمن مانند دیابت، علامت مشخصه دیگری به جز اختلال رشد ندارند. به همین علت مراجعه به پزشك در این موارد به والدین كمك می‌ كند كه دلیل اختلال رشد فرزندشان را بفهمند.
در حقیقت مهم ‌ترین قدم برای پیشگیری از كوتاهی قد، كشف دلیل آن در دوران نوجوانی است. اگر دلیل طبی و بیماری خاصی مثل كم ‌كاری تیروئید، دیابت یا كاهش هورمون رشد وجود نداشته باشد و كوتاهی قد فرزند، جنبه ژنتیكی نیز نداشته باشد، پزشك برای او مكمل ‌های رشد و تغذیه ای را تجویز می ‌كند.در بسیاری از موارد، والدین به پزشك اصرار می‌ كنند كه برای فرزندشان هورمون رشد تجویز كند تا با تزریق آمپول‌ های حاوی هورمون رشد بلندتر شود. در حالی كه از عوارض كوتاه مدت و بلندمدت این هورمون بی ‌اطلاع می باشند.

پزشكان تنها در صورتی تزریق هورمون رشد را قانونی می ‌دانند كه بر اساس آزمایشات طبی اثبات شده باشد كه هورمون رشد به اندازه ی كافی در بدن تولید نمی ‌شود و در ضمن صفحات رشد استخوانی هنوز بسته نشده باشند. بدیهی است كه اگر صفحات رشد استخوانی بسته شده باشند، دیگر افزایش قد و پاسخ به هورمون رشد قابل انتظار نخواهد بود.

استفاده از هورمون رشد برای افزایش قد، به صورت تزریقی با فواصل ویژه است، مثلاً هر شب با مقدار مشخصی که پزشک تجویز کرده، به بیمار تزریق می‌شود. آمپول‌ها به صورت زیر جلدی تزریق می‌شود.
مدت درمان خیلی طولانی است و در میزان یک یا چند سال است. با این کار، پزشک از کودک انتظار رشد قدی دارد اما اگر صفحات رشد بسته شده باشد، ما دیگر انتظار پاسخ به درمان با هورمون رشد را نداریم.


- در چه سنی و چگونه می‌فهمند صفحات رشد بسته شده است؟
در دختران حدود چهارده سالگی و در پسران حدود پانزده تا شانزده سالگی این صفحات رشد بسته می‌شود، معمولاً با یک عکس ساده ی رادیو گرافی از مچ دست، سن استخوانی را تشخیص می‌دهیم و می‌بینیم قد فرد می تواند افزایش پیدا کند یا خیر .
- درمان با این هورمون رشد عوارضی هم دارد؟

نکته مهمی را اشاره کردید. در همین جا از والدین تقاضا می‌کنم که با مراجعه‌های مکرر و اصرار زیاد، خواستار این نباشند که کودکشان را با آمپول‌های هورمون شد، قد بلند کنند. این داروها را نباید بدون تشخیص درست پزشک و انجام آزمایش‌ها استفاده کرد، چون عوارض درازمدت آن را نمی‌دانیم. داروها نسبتاً تازه می باشند و ما نمی‌دانیم کودکی که این داروها را می‌گیرد، در پنجاه سالگی با چه مشکلاتی مواجه خواهد شد.
پس اصل را بر این می‌گذاریم که اگر واقعاً کاستی ترشح هورمون ندارد، با هزینه‌های فوق‌العاده بالا و عوارضی که مطمئن نیستیم، خودمان و کودک را آزار ندهیم.
- آیا ممکن است در شرایط خاصی ترشح هورمون رشد افزونتر شود؟
هورمون رشد در زمان خواب و در زمانی که ورزش می‌کنیم ترشح بیشتری دارد و یکی از دلایلی که ما به کودکان توصیه می‌کنیم ورزش کنند، همین است. با ورزش، حالت استرس پیش می‌آید و موجب می‌شود ترشح هورمون افزایش یابد و رشد بچه‌ها را به دنبال داشته باشد.
در زمان بلوغ، هم تحت اثر هورمون‌های جنسی ما بالاترین ترشح هورمون رشد را داریم.
- ترشح زیاد از میزان هورمون رشد، آیا بیماری خاصی را پدید می‌آورد؟
بله، هر گونه اختلالی در ترشح منظم آن، مشکل زاست.
اگر هورمون رشد در دوره قبل از بلوغ، بیش از میزان ترشح شود، موجب بلند قدی بیش از میزان می‌شود، چون صفحات رشد در استخوان‌ها در این دوران باز می باشند. این بیماری "ژیگانتیسم" نام دارد و خیلی شایع نیست.
اگر ترشح هورمون بعد از بلوغ زیاد شود، چون صفحات رشد بسته شدد فقط بافت نرم بدنمان بزرگ می‌شود. این بیماری "آکرومگالی" نام دارد که زیاد شیوع ندارد.
- علایم بیماری آکرومگالی‌ چیست؟
تنگ شدن انگشتر در انگشتان، تغییر بی‌رویه سایز کفش‌ها، تغییرات چهره ی بیمار که با بزرگ شدن لب‌ها، بینی و در کل خشن شدن صورت شخص همراه است، از جمله علامت‌های بیرونی این بیماری می باشند. همان طور که گفتم همه این علامت‌ها به دلیل بزرگ شدن بافت نرم می باشند.
- علایم داخلی هم دارد؟
بله، ممکن است بیمار علاوه بر علایم بیرونی، به فشار خون بالا یا دیابت مبتلا شود و یا از تعریق زیاد شکایت کند. اما معمولاً این بیماران شکایت خاصی ندارند و به صورت اتفاقی به وسیله خانواده یا پزشک تشخیص داده می‌شوند.
- هیپوفیز به تنهایی در رشد تاثیرگذار است یا عوامل دیگری هم دخیل هستند؟
برای اینکه هورمون رشد بهترین تأثیر را بگذارد، باید محیط بدن آماده باشد. مثلاً اگر شخصی دیابت کنترل نشده یا کم‌ کاری تیروئید دارد و درمانش نکرده و یا در دوره بلوغ هورمون‌های جنسی‌اش به هر دلیلی افزایش ترشح نداشته باشند، این عوامل، محیط را برای ترشح و اثر خوب هورمون رشد مهیا نمی‌کنند.
پس اندام‌های دیگر هم باید سالم باشند که بتوانند بعد از صدور دستور ترشح هورمون ویژه توسط هیپوفیز، آن هورمون را بسازند و در خون آزاد کنند تا در این چرخه نقصی به وجود نیاید؛ مثلا اگر تیروئید دستور را درست از هیپوفیز بگیرد و هورمون‌های خودش را به موقع بسازد و ترشح کند، متابولیسم بدن کنترل می‌شود.
دکتر منوچهر نخجوانی- استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
ثرات هورمون رشد بر بدن این هورمون روی صفحات رشد در استخوان‌ها، اثر می‌گذارد و سبب رشد آنها می‌شود و در واقع کودک ما قد می‌کشد. البته این هورمون، علاوه بر اثر مستقیم، به صورت غیرمستقیم هم موجب رشد اندام‌های بدن می‌شود که با تأثیر روی کبد، دستور ترشح هورمونی را به او می‌دهد که آن هورمون، وظیفه رشد اعضای بدن را بر عهده دارد و کاستی هورمون رشد، حفظ پروتئین‌سازی در بدن را مختل می کند.
- در اثر کاستی هورمون رشد چه مشکلاتی به وجود می‌آید؟
هورمون رشد در همه مقاطع زندگی ما ترشح می‌شود، حتی در دوران جنینی و موجب رشد جنین می‌شود. البته در دوران جنینی، این هورمون از سلو‌ل‌های جفت ترشح می‌شود. مساله ی مهم، حد ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ است. اگر این ترشح مختل شود، بیماری‌هایی مثل کوتاهی قد یا کوتولگی و دردسرهای دیگر پیش می آید.
- مثلا چه دردسرهای دیگری؟
این هورمون روی پخش چربی در بدن هم تاثیرگذار است و کودکانی که دچار کاستی این هورمون می باشند، چربی بدنشان بیش از میزان معمول است. در ضمن صدایشان گاهی طبیعی نیست، چون هورمون رشد روی حنجره هم تاثیرگذار است.
- کوتاهی قد علاوه بر کاهش هورمون رشد، دلیل دیگری هم دارد؟
بله، شایع‌ترین دلیل کوتاهی قد، سرشتی است، یعنی کودکان تا سن بلوغ رشدشان کم به نظر می‌رسد، اما در دوران بلوغ آن را جبران می‌کنند.
البته مساله ژنتیک هم خیلی مهم است. متوسط قد هر شخص با یک فرمول بر اساس قد والدینش محاسبه می‌شود.
دو مساله سرشتی و ژنتیکی، مسائل طبیعی می باشند و اینکه کوتاهی قد به خاطر کاستی هورمون رشد باشد، فقط در درصد بسیار کمی از موارد دیده می‌شود.
- والدین چگونه باید بدانند کوتاهی قد فرزندشان طبیعی است یا خیر؟
اگر حد رشد کودک هر شش ماه یا یک سال، بر براساس "منحنی رشد" کنترل شود و در میزان قابل قبولی باشد جای نگرانی نیست و ضعیف بودن کودکان، ربطی به فقدان هورمون رشد ندارد.
- این منحنی رشد که گفتید، چیست؟
در زیادتر مراکز بهداشتی که کودکان را بررسی می‌کنند، این منحنی وجود دارد که مشخصات کودک را با توجه به این نمودار بررسی می‌کنند و آن را به نسبت متوسط افراد جامعه می‌سنجند و مقدار طبیعی را محاسبه می‌کنند.
اگر کودک از نظر رشد عقب باشد، باز هم برای اثباتش آزمایش‌هایی هست. از نظر ما ممکن است کوتاهی قد، ناشی از نقص هورمون نباشد.
- چه آزمایش‌هایی؟
این آزمایش‌ها تخصصی است و در مراکز خاصی انجام می‌شود. مثلاً به کودک می‌گویند در یک زمان استاندارد ورزش کند و بعد هورمون رشد را در او انداره‌گیری می‌کنند و یا دارویی به کودک تجویز می‌شود که محرک هورمون رشد است و قبل و بعد از تجویز دارو، سطح هورمون را در خون‌اندازه می‌گیرند تا مطمئن شوند شخص باید درمان شود یا مشکلی ندارد و درمان نمی‌خواهد. اگر کودک مشکلی از نظر هورمون رشد نداشته باشد، نباید این درمان گران قیمت و درازمدت را انجام دهیم.

دکتر منوچهر نخجوانی- استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

این روزها وقتی می ‌خواهند درباره زیبایی و جذابیت کسی بپرسند، معمولا علاوه‌ بر فرم صورت، چهره، رنگ چشم و مو، سوال دیگری هم می ‌پرسند: " قدش بلنده؟ " شاید به همین دلیل باشد که خیلی‌ ها برای چند سانتی‌ متر بلند تر شدن حاضرند کفش ‌های پاشنه ده ‌سانتی ‌بپوشند و از انواع ماساژورهای کف ‌پا استفاده کنند و حتی گاهی استخوان پای ‌شان را با جراحی بشکنند و چند ماه خانه ‌نشین شوند تا اندکی قد‌ بلند تر به‌ نظر برسند.
باورهای رایج اما نادرستی که درباره قد بلند شدن در بین مردم رواج دارد، یکی دو تا نیست. دکتر فرزاد کارگرزاده، متخصص و جراح ارتوپد و مدیر‌گروه بخش ارتوپدی بیمارستان طرفه، ما را با شش مورد از این باورهای غلط آشنا می ‌کند.


1- از آن جایی که قد بچه‌ ها به قد والدین ‌شان می ‌رود، هیچ پدر و مادر کوتاه‌ قدی نمی ‌توانند فرزندی قد بلند داشته باشند.
البته قد ‌بلندی و قد کوتاهی زیادتر یک پدیده ژنتیکی و موروثی است تا اکتسابی، اما این دلیل نمی ‌شود که هر کسی که والدین قد کوتاهی داشته باشد محکوم است به کوتاه ماندن. قد متوسط یک فرد به ‌صورت ژنتیکی به قد متوسط پدر و مادر خودش می ‌رود و انتظار نداریم پدر و مادری که قد یکصد و پنجاه سانتی ‌متری دارند، فرزندی با قد یکصد و هفتاد سانتی‌ متر داشته باشند ولی با ورزش و خوراک غذایی شایسته در سنین شایسته می ‌توان قد کودکان را تا ده سانتی ‌متر بلندتر از آن ‌چه می باشند افزایش داد.

اگر ما در سنین قبل از بلوغ منحنی‌ های رشدی فردی را رسم کنیم و ببینیم این منحنی ‌ها نشان می ‌دهد که قد کودک با استاندارد هایی که سازمان بهداشت جهانی برای قد او در این سن در نظر گرفته، کوتاه ‌تر است باید به بررسی علل این کوتاهی قد بپردازیم؛ یعنی باید برخی از هورمون‌ ها و بیماری‌ ها را در آن فرد بررسی کنیم.
هورمون‌ های غده تیروئید و هورمون‌ های جنسی باید بررسی شوند تا اگر حد این هورمون‌ ها دچار اختلال است درمان‌ های لازم آغاز شود تا به کوتاهی قد او در بزرگسالی منجر نشود و باید قبل از بلوغ او دارو درمانی را آغاز کنیم.
ولی اگر قد فردی متناسب با قد متوسط والدین ‌اش است ولی باز هم اصرار به قد ‌بلند تر شدن دارد،‌ ممکن است فرد دچار نوعی استرس و فشار روحی باشد. در این شرایط، بهتر است قبل از انجام جراحی افزایش قد یا هر روش دیگر، یک مشاوره روان‌ شناسی روی فرد انجام گیرد. چون حتی با افزایش قد هم مشکل او برطرف نمی ‌شود و فردا به دنبال جراحی بینی، لب و... می ‌رود.


2- اثر ورزش برای قد بلند کردن بچه ‌ها، افزونتر از آن که واقعی باشد، تلقینی است.
این ‌طور نیست! اگر همه چیز از نظر هورمونی و خانوادگی طبیعی باشد، با یک ورزش و رژیم غذایی شایسته قبل از بلوغ می ‌توان به نوجوان کمک کرد كه حتی تا ده سانتی‌ متر بلندتر شود. در این روش بدون هیچ عارضه ‌ای قد او بلند می ‌شود و به آرزویش هم می ‌رسد.
در دختران، بلوغ در چهارده تا پانزده سالگی رخ می‌ دهد و در پسرها در شانزده تا هفده سالگی. ورزش در سنین ده تا شانزده سالگی می‌ تواند به نوجوانان کمک کند تا قبل از بلوغ رشد قدی خودشان را انجام دهند.
تغذیه شایسته سرشار از کلسیم، ورزش‌ های بسکتبال، فوتبال و تنیس برای قد ‌بلند تر شدن بسیار شایسته می باشند. همچنین دویدن و پریدن به افزایش قد کمک می‌ کند.


3- مصرف داروهای هورمونی قبل از شروع بلوغ، بهترین راه برای قد بلند شدن بچه ‌های کوتاه ‌قد است.
این کار خطر دارد. ممكن‌ است مصرف داروهای هورمونی قبل از بلوغ فقط سبب قد ‌بلند تر شدن او نشود و عوارض بسیار دیگری را هم در پی داشته ‌باشد.
برای مثال، گاهی سبب اختلال هورمون‌ های دیگر بدن می ‌شود که حاصل ‌اش کلفت شدن سایر اجزای بدن مثل مچ دست، قاعده بینی و زشتی صورت است و قیافه خشنی را برای او به وجود می ‌آورد.
کودک و نوجوان دوست دارد قدش بلند شود و زیبا تر شود به‌ جای ‌آن که یک قیافه خشن و زمخت پیدا ‌کند. بنابراین توصیه می ‌شود اصلا در سنین قبل از بلوغ، داروهای هورمونی برای قد ‌بلند تر شدن کودک در نظر گرفته نشود.


4- مطمئن‌ ترین راه افزایش قد جراحی است
نه! ما جراحی را فقط به افرادی ‌که دچار نقص عضو یا معلولیت می باشند، توصیه می ‌کنیم (مانند مبتلایان به فلج ‌اطفال و تومورها یا شکستگی ‌هایی که موجب اختلال در رشد استخوان‌ های فرد شده و این بیماری‌ ها در سنین قبل از بلوغ سبب می ‌شوند كه یک عضو از عضو دیگر کوتاه ‌تر شود؛ برای مثال، یک پا از پای دیگر کوتاه‌ تر شود).
ما بلندتر کردن پاها با مقاصد زیبایی را اصلا توصیه نمی ‌کنیم چون در این جراحی، استخوان سالم باید شکسته شود و عصب، عضله و تاندون باید خودشان را با آن استخوان بلند وفق دهند. گاهی هم در بین عمل جراحی ممكن ‌است ببینیم که یک پا چهارده سانتی‌ متر بلند می‌ شود ولی پای دیگر در ده سانتی ‌متر دیگر عضله یا تاندون ‌اش کشش ندارد که بلند شود.
در‌ این‌ صورت یک پا از دیگری کوتاه‌ تر می‌ شود؛ در این صورت دو پای سالم به دو پای معلول و نامتناسب تبدیل می‌ شوند.
مشکل دیگر این‌ است که عضله باید کشیده شود تا با این استخوان درازتر خودش را تطابق دهد و بنابراین دیگر قدرت سابق ‌اش را ندارد. عملا بعد از بلند کردن قد، قدرت عضلانی کاهش می ‌یابد.
توصیه اکید من این است که اصلا با مقاصد زیبایی، به سمت این جراحی‌ ها نروید. ضمن این ‌که گاهی در این جراحی‌ ها هماهنگی و تناسب بین بالا تنه و پایین تنه به ‌هم می‌ خورد.
اگر بالا تنه فرد کوتاه باشد، هر‌قدر پاها را با این جراحی‌ ها بلندتر کنیم، حاصل زیبایی به دست نمی ‌آید و شخص شکل شترمرغ پیدا می‌ کند. بالاتنه کوتاه و پاهای دراز و ضعف عضلات، در ورزش و پیاده‌ روی خیلی خسته‌ كننده خواهد شد.


5- بسکتبالیست‌ ها گزینه‌ های مناسبی برای جراحی‌ های قامت می باشند تا دسترسی ‌شان به تور زیادتر شود.
این طور نیست! ‌با این جراحی‌ ها اگرچه ممکن است قد آن ورزشکار بلندتر ‌شود و در بسکتبال به تور دسترسی بیشتری پیدا کند ولی قدرت عضلانی پاهایش کاهش یافته و نمی‌ تواند خوب و راحت بجهد و قدرت ورزشی‌ اش کافی نخواهد بود. ضمن این که این جراحی‌ ها بی‌ عارضه نیستند.
گاهی این جراحی‌ ها سبب عفونت استخوان و استئومیلیت‌ های طولانی می ‌شوند که سال‌ ها فرد را درگیر می‌ کند؛ قدرت عضلات کاهش می‌ یابد و حتی بی ‌هوشی‌ های این جراحی‌ های چند باره خطرناک است؛ داروی های بی‌ هوشی نیز روی کبد اثر بدی دارند و ظاهر دستگاه هم روی پا خیلی زشت است.
روزانه کشیدن استخوان، درد فراوانی دارد که گاهی برخی بیماران را از ادامه درمان منصرف می ‌کند. ضمن این که برای دوباره راه رفتن پس از عمل باید حدود یک سال صبر کرد و در تمام این مدت باید با چوب دستی راه رفت و جدید، فعالیت ورزشی را باید از حدود دو سال بعد از این جراحی در پیش گرفت.


6- به کمک دستگاه‌ های لرزاننده کف پا و طب سوزنی می ‌توان قد را بلندتر کرد.
هیچ ‌کدام از این روش‌ ها در افزایش قامت مؤثر نیستند؛ نه آن دستگاه‌ ها و نه طب سوزنی.

كوتاهی و بلندی قدبلند قد بودن برای خیلی‌ ها به آرزویی دست ‌نیافتنی تبدیل شده است. اگر چه امروزه در عصر تكنولوژی ‌های برتر، ابزارهای خاصی با تبلیغات مختلف و بدون مبنای علمی برای قد كشیدن روانه بازار شده است، ولی شناخت آن ها و بررسی مكانیسم اثر آن ها، این ابزارها را در رسیدن به هدف، چندان تاثیرگذار نشان نمی‌ دهد. اعمال جراحی بلند كردن قد هم این روزها بر سر زبان خیلی ‌ها افتاده است، غافل از آن ‌كه فكر كنند سختی ‌ها و عوارض جبران ‌ناپذیر این جراحی پرخطر، به افزایش چند سانتی‌ متر قد می‌ارزد یا نه؟!عوامل زیادی دست به دست هم می‌ دهند تا در نهایت قد نهایی یك فرد را تعیین كنند. متابولیسم یا همان سوخت‌ و ساز طبیعی بدن و بیماری‌ها از دیگر عوامل درونی تعیین میزان رشد یك فرد می باشند. اگرچه تغذیه و منطقه جغرافیایی زندگی فرد نیز از عوامل بیرونی تعیین ‌كننده مهم قد به شمار می ‌روند، به عنوان مثال نژاد سیاه‌ پوستان بلند قد می باشند، ولی نژاد زرد كوتاه ‌ترند. با این وجود این نژاد نیز به مدد عواملی همچون تغذیه و ورزش و غیره قدشان افزایش یافته است. ژنتیك و نژاد مهم ‌ترین فاکتور تاثیرگذار بر طول قد هر فرد است. از نظر وراثتی، قد هر فرد متناسب با قد والدین خود خواهد بود، بنابراین متوسط قد پدر و مادر منهای پنج یا شش سانتی‌ متر برای دختران و به علاوه پنج یا شش سانتی ‌متر برای پسران، قد تقریبی هر فرد پس از بلوغ خواهد بود، اما در این میان راه‌ هایی نیز برای افزایش قد وجود دارد. بسته شدن صفحه رشد استخوان یعنی چه؟بسیاری از كسانی كه در سنین رشد یا بلوغ به پزشك مراجعه می ‌كنند و از كوتاهی قدشان شكایت دارند، از این ‌كه پزشك شان برای آن ها رادیوگرافی ساده استخوان‌ های مچ دست را درخواست می ‌كند، متعجب می ‌شوند. در واقع پزشك با مشاهده عكس مچ دست، سن استخوانی را تشخیص می‌ دهد و می ‌فهمد كه آیا صفحه رشد استخوان‌ های فرد باز است و هنوز جای رشد دارد یا نه؟ در صورتی‌ كه سن استخوانی فرد بالا باشد و صفحه رشد بسته شده باشد، دیگر جایی برای رشد طولی استخوان ‌ها نخواهد بود. واقعیت آن است كه در انتهای استخوان‌ ها صفحه ‌ای به نام "اپی ‌فیز" وجود دارد كه در سنین رشد از جنس غضروف است و با تاثیر از هورمون رشد، غضروف ‌سازی می ‌كند. با گذشت زمان این غضروف‌ ها به ترتیب شروع به استخوانی شدن می‌ كنند و غضروف‌ هایی جدید ساخته می ‌شوند و به این ترتیب استخوان رشد طولی می ‌كند و به اصطلاح درازتر می ‌شود. تقریبا در حوالی سن 18سالگی، این صفحات رشد از حالت غضروفی به حالت استخوانی در می ‌آیند و دیگر استخوان رشد طولی نمی‌ كند. در این حالت است كه پزشكان اصطلاحا می‌ گویند، صفحات رشد استخوانی بسته شده‌اند.گاهی در برخی از افراد، بسته شدن صفحات استخوانی حتی ممكن است تا سن بیست سالگی به طول بیانجامد و یا برعکس در سنین كمتر از هجده بسته شوند. در هر صورت پس از بسته شدن صفحات رشد استخوانی، بلندتر شدن قد دیگر مقدور نخواهد بود. پس اگر در سنی هستید كه صفحات رشد استخوان‌های تان هنوز بسته نشده است، می ‌توانید با تغییراتی در سبك زندگی خود، ترشح هورمون رشدتان را افزایش دهید و به بلندتر شدن قدتان امیدوار باشید.   

دغدغه والدین با نزدیك شدن فصل تابستان بیش از پیش بر روی اینكه كدام ورزش روی قد فرزندانشان تاثیر منفی می گذارد، بیشتر می شود. فعالیت بدنی باعث كاهش چربی و افزایش توده عضلانی می شود. فعالیت های جسمانی به هر شكل كه باشد می تواند به رشد جسمانی افراد كمك كند اما تنها ورزش روی قد افراد تاثیر منفی یا مثبت دارد؟
رشد قد به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله

1-عوامل وراثتی كه مهمترین فاکتور در رشد قد به شمار می رود

‌2- تغذیه مناسب

3-فعالیت و ورزش كافی

 4-خواب مناسب

5-عوامل محیطی كه شامل وضعیت اجتماعی-اقتصادی، ارتفاع، آب و هوا و .. می شود.

قابل توجه می باشد كه ورزش هایی وجود دارد كه در سنین رشد پیشنهاد سنی شود از جمله ورزش هایی كه موجب ضربه به استخوان ها و مفاصل شود می تواند بر رشد قدی مضر باشد و شاید سبب توقف یا كم شدن رشد طولی استخوانی شوند ولی برعكس ورزش هایی كه درون آب انجام می شوند وبه مراتب به مفاصل و استخوان ها فشار كمتری را وارد می كند و به افراد در حال رشد این رشته ورزشی مفرح پیشنهاد می شود.
كودكان را می توان از سنین زیر هفت سال به ورزش كردن تشویق كرد اما نباید آنها را مجبور كرد و ورزش كردن آنها با بازی های متنوع باید همراه باشد تا از ورزش دلزده شوند. جهت سن برای شروع ورزش هفت الی نه سال پیشنهاد می شود و ورزش كردن علاوه بر فواید جسمانی بر روحیه فرزندان نیز تاثیر مثبتی می گذارد
باشگاه خبرنگاران